narrative sources
Print | Sluit venster | NaSo 1 van 1
NL0001
Vita sancti Adalberti Confessoris (Vita prima)
10e eeuw
Hagiografie
Latijn
Dioc. Utrecht
INCIPIT
Legimus in ecclesiasticis historiis beatum Ekbertum...
EXPLICIT
... regnat unus et verus Deus per infinita seculorum secula. Amen.
Geslacht: M- Bio: mon. in het klooster te Mettlach, elect van Toul (Flesch). Het auteurschap van Ruopertus is uit de Miracula sancti Liutwini af te leiden: 'Ruopertus quidam... qui ad Ekmundam missus, vitam sancti Adalberti luculento sermone conscripsit' (cap. 10, MGH SS XV, 2 1264, 11e eeuw). Hij schreef vermoedelijk tussen 977 en 988.-Status auteur (orde, functie): Benedictijnen (OSB)
Geslacht: M- Bio: mon./ab. van het klooster te Mettlach. Een tweede auteur heeft het boeienwonder (cap. 26-27) toegevoegd en de epiloog enigszins gewijzigd. Hij schreef na Ruopertus maar voor 993 (Vis, 'De Vita sancti Adalberti', 23-25).-Status auteur (orde, functie): Benedictijnen (OSB)
REDACTIE
Locatie:Klooster Egmond - Datering:tussen 977 en 993 - Opdracht:Volgens de epiloog was de opdrachtgever Egbert(gest.993), aartsbisschop van Trier en zoon van graaf Dirk II van Holland(cap. 28). Zie voor de tekstoverlevering Vis, 'De Vita sancti Adalberti', 26-39
OMVANG
/
CONTEXT
Onder Dirk I, graaf van Holland (vermeld 916-928), werden Adalberts relieken overgebracht naar een kerk, die misschien tot een door Dirk I gesticht vrouwenklooster behoorde. Tijdens de regering van Dirk II, graaf van Holland(gest. 988), werd het mannenklooster te Egmond gesticht, waar Adalbert speciale verering genoot.
INHOUD
Levensbeschrijving van Adalbertus, gevolgd door een aantal wonderverhalen, die na zijn dood tot aan het einde van de 10e eeuw geschied zijn. Adalbertus (Adelbert, Adalbert) was volgens zijn biograaf aan het einde der 7e en het begin der 8e eeuw als missionaris werkzaam in Kennemerland, als metgezel van Willibrord. Adalbert zou te of bij Egmond zijn gestorven en begraven.
BRONNEN
klassieke auteurs (Macrobius, Sallustius, Vergilius) (oorkonde van 15 juni 922)
Alcuinus, Vita Sancti Willibrordi (Alcuin, Vita Sancti Willibrordi.-- Beda, Historia Ecclesiastica.-- oorkonde van 15 juni 922.-- Benedictus, Regula.-- Hieronymus, Via Sancti Pauli.-- Sulpicius Severus, Vita Sancti Martini.-- Pseudo-Iona, Vita Sancti Vulframni.-- Regino van Prüm, Chronica)
Beda Venerabilis, Historia ecclesiastica (Beda, Historia Ecclesiastica.-- oorkonde van 15 juni 922.-- Benedictus, Regula.-- Hieronymus, Via Sancti Pauli.-- Sulpicius Severus, Vita Sancti Martini.-- Pseudo-Iona, Vita Sancti Vulframni.-- Regino van Prüm, Chronica)
Benedictus, Regula Monachorum (Benedictus, Regula.-- Hieronymus, Via Sancti Pauli.-- Sulpicius Severus, Vita Sancti Martini.-- Pseudo-Iona, Vita Sancti Vulframni.-- Regino van Prüm, Chronica)
Hieronymus, Via Sancti Pauli (Hieronymus, Via Sancti Pauli.-- Sulpicius Severus, Vita Sancti Martini.-- Pseudo-Iona, Vita Sancti Vulframni.-- Regino van Prüm, Chronica)
Pseudo-Iona, Vita Sancti Vulframni (Pseudo-Iona, Vita Sancti Vulframni.-- Regino van Prüm, Chronica)
Regino Prumiensis, Chronicon (Regino van Prüm, Chronica)
Sulpicius Severus, Vita Sancti Martini (Sulpicius Severus, Vita Sancti Martini.-- Pseudo-Iona, Vita Sancti Vulframni.-- Regino van Prüm, Chronica)
INVLOED
Historia per unum monachorum Hecmundae composita (Vita secunda)
MANUSCRIPTEN
VERTALINGEN
(Middelnederlands)
(Middelnederlands)
(Nederlands) G.N.M. VIS vert., Adelbert en Egmond. Het leven van de heilige belijder Adelbert (Egmond 1990) 29-51. G.N.M. VIS ed. en vert., De Vita sancti Adalbert Confessoris, in: Egmond en Berne. Twee verhalende historische bronnen uit de middeleeuwen (Leiden 1987) 40-74
EDITIES
Acta sanctorum ordinis sancti Benedicti, III (Parijs, 1672) 631-646 (fragment)
Acta sanctorum quotquot toto orbe coluntur, Belgii, VI (Brussel, 1794) 663-675 (Link)
Acta sanctorum quotquot toto orbe coluntur, Jun., V (1709) 97-104 (Link)
Acta sanctorum quotquot toto orbe coluntur, Jun., VII (1867, 3e druk) 85-90 (Link)
HOLDER-EGGER (O.), in: Monumenta Germaniae Historica. Scriptores, 15/2 (Hannover, 1888) 700-704 (fragment) (Link)
OPPERMANN (O.), Fontes Egmundenses, Werken uitgegeven door het Historische Genootschap gevestigd te Utrecht, 3e serie 61 (Utrecht 1933) 3-22
SURIUS (L.), De probatis sanctorum vitis, 3 (Keulen, 1572) 818-825
VIS (G.N.M.) ed. en vert., De Vita sancti Adalbert Confessoris, in: Egmond en Berne. Twee verhalende historische bronnen uit de middeleeuwen (Leiden: Brill, 1987) 40-74
LITERATUUR
Bibliotheca Hagiographica Latina 33
Bibliotheca Neerlandica Manuscripta
BREMMER jr. (R.H.), Hir is eskriven. Lezen en schrijven in de Friese landen rond 1300 (Hilversum/Leeuwarden 2004). 20
BRUCH (H.), 'De eerste graven van Holland', Holland, jrg. 18 (1986) 41334
BRUCH (H.), Supplement bij de Geschiedenis van de Noord-Nederlandsche geschiedschrijving in de Middeleeuwen (Haarlem, 1956) 12-13
CARASSO-KOK (M.), 'Le diocèse d'Utrecht, 900-1200', in: G. Philippart, ed. Hagiographies. Histoire internationale de la littérature hagiographiques latine et vernaculaire en Occident des origines à 1550. II (Turnhout 1996) 373-411
CARASSO-KOK (M.), Repertorium van verhalende historische bronnen uit de middeleeuwen. Heiligenlevens, annalen, kronieken en andere in Nederland geschreven verhalende bronnen (Bibliografische reeks van het Nederlands Historisch Genootschap) ('s-Gravenhage, 1981) no 1
CHEVALIER (U.), Répertoire des sources historiques du Moyen-age. Bio-bibliographie (Paris, 1877-1886. 1888) 29
CHEVALIER (U.), Répertoire des sources historiques du Moyen-age. Bio-bibliographie (Paris, 1877-1886) 29
CONSTABLE (G.), Three Studies in Medieval Religious and Social Thought (Cambridge 1995) 199-200
CORDFUNKE (E.H.P.) en VAN WINTER (J.M.), 'Egmond, Sint Adelbert en de eerste graven van Holland', Holland, jrg. 18 (1986) 13-24
CORDFUNKE (E.H.P.) en MAAT (G.J.R.), 'Sint Adelbert en Egmond: mythe of werkelijkheid', Holland, jrg. 27 (1995) 40057
COSTER (H.), De kroniek van Johannes de Beka. Haar bronnen en haar eerste redactie (Utrecht 1914, diss. Utrecht; Bijdr. Midd. Gesch. 2) 39969
FASEL (W.A.), 'De mythe van St.-Adalbert', Oud Alkmaar 8 (1984) 605-617
FLESCH (S.), 'Egbert, Trier, Gent en Egmond' in: G.N.M. VIS ed., In het spoor van Egbert (Hilversum 1997) 13-25
FLESCH (S.), Die monastische Schriftkultur der Saargegend im Mittelalter (Saarbrücken, 1991) 27-36
GOSSES (I.H.), De vorming van het graafschap Holland ('s-Gravenhage 1915) 51-54
HAENCHEN (K.), Zur Kritik der Annales Egmundani (Berlijn 1921, getypte diss. Berlijn, fotokopie aanwezig in de UB te Amsterdam) 51-54, 59-60, 103, 108, 290
HENSCHEN (G.) en PAPEBRROCH (D.), ed. 95
HOF (J.), De abdij van Egmond van de aanvang tot 1573 ('s-Gravenhage, Haarlem 1973, Holl. Studiën 5) 3-4, 19-29, 243-245
HOLDER-EGGER (O.), 'Zu deutschen Heiligenleben, III: Über Adalbert von Egmond', NA 13 (1888) 29-32
HUGENHOLTZ (F.N.W.), 'adalbert in twee gedaanten', Benedictijns tijdschrift 45 (1984) 47-56
HUYBEN (J.), 'De geschiedkundige waarde van de 'Vita I Sancti Adalberti'', Sacris Erudiri 2 (1949) 225-266
JUFFERMANS (J. A.), 'La vie de Saint Adalbert par Ruopert, moine de Mettlach', ALMA 5 (1930) 52-68
LEUPEN (P.H.D.), 'Egmond en zijn bronnen' in: G.N.M. VIS, M. MOSTERT, P.J. MARGRY ed., Heiligenlevens, annalen en kronieken. Geschiedschrijving in middeleeuws Egmond (Hilversum 1990) 23-35
MANITIUS, Geschichte, II, 424-426
MEILINK (A.), De Egmondsche geschiedbronnen ('s- Gravenhage 1939, ook verschenen in: Bijdragen voor Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde, 7e r. 9 (1938)) 12-22, 143-153
MEILINK (A.), R. Post en de Egmondsche geschiedbronnen', Ned. Historiebladen 3 (1940) 97-111
MOLL, Kerkgeschiedenis I 126
MOSTERT (M.), 'De kerstening van Holland (zevende tot twaalfde eeuw). Een bijdrage aan de middeleeuwse religieuze geschiedenis', in: Holland, 25 (1993) 125-155
MULLER (S.), Lijst van Noord-Nederlandsche kronijken, met opgave van bestaande handschriften en litteratuur (Utrecht, 1880) 3
OPPERMAN (O.) ed. 10*-38*
OPPERMAN (O.), 'Nogmaals de Egmondsche geschiedbronnen', in: Bijdragen voor vaderlandsche geschiedenis en oudheidkunde, 8e reeks, 1 (1939) 101-111 (met een antwoord van A. MEILINK Op 111-112)
OPPERMAN (O.), Untersuchungen zur nordniederländischen Geschichte des 10. bis 13. Jahrhunderts, I: Die Egmonder Fälschungen, Bijdragen van het Instituut voor Middelnederlandsche Geschiedenis der Rijks-Universiteit te Utrecht 3 (Utrecht 1920) 46-57
PIJNACKER HORDIJK (C.), 'Wat weten wij omtrent den heiligen Adalbert van Egmond?' BVGO 4e r. 1 (1900) 145-174
POLHEIM (K.), Die lateinische Reimprosa (Berlijn 1925, fotograf. herdr. Berlijn 1963) 397
POST (R.), 'De Egmondsche geschiedbronnen' in: Ned. Historiebladen 2 (1939) 239-241
POST (R.R), Kerkgeschiedenis van Nederland in de Middeleeuwen, I (Utrecht, 1957) 26-27, 93
POTTHAST (A.), Bibliotheca Historica Medii Aevi, Wegweiser durch die Geschichtswerke des europäischen Mittelalters bis 1500, II (Berlin, 1896) 1134.
ROMEIN (J.M.), Geschiedenis van de Noord-Nederlandsche geschiedschrijving in de middeleeuwen: bijdrage tot de beschavingsgeschiedenis (Haarlem, 1932) 41
TENHAEFF (N. B.), 'Fontes Egmundenses I: De Egmondsche heiligenlevens', Tijdschrift voor Geschiedenis 53 (1938) 123-147, 287-289
TENHAEFF (N. B.), 'Oorkondenkritiek en vaderlandsche geschiedenis', Ned. Archievenblad 30 (1922-23, herdrukt in: N. B. TENHAEFF, Verspreide Geschriften II (Groningen en Batavia, 1929) 224-232) 141-149
TILMANS (C.P.H.M.), 'De Hollandse kroniek van Willem Hermans ontdekt. Een Egmondse codex uit ca.1514', in: G.N.M. Vis, M. Mostert, P.J. Margry, eds. Heiligenlevens, annalen en kronieken. Geschiedschrijving in middeleeuws Egmond (Hilversum 1990) 169-192
VAN WINTER (J.M.), 'Dirk I bis, een nieuwe Hollandse graaf', Holland, jrg. 15 (1983) 185-199
VINTGES (K.), 'Oude heiligenlevens in nieuw perspectief. Overdenkingen bij het lezen van de Vita sancti Adalberti', in: G.N.M. Vis (ed.), Het Klooster Egmond: Hortus conclusus (Hilversum, 2008) 321-329
VIS (G.N.M.) ed. 14671
VIS (G.N.M.), 'De twaalf gezellen van Willibrord' in: P. BANGE, A.G. WEILER ed., Willibrord, zijn wereld en zijn werk (Nijmegen 1990) 128-149
VIS (G.N.M.), 'Historiografie in middeleeuws Egmond', in: G.N.M. Vis, M. Mostert, P.J. Margry, eds. Heiligenlevens, Annalen en Kronieken. Geschiedschrijving in middeleeuws Egmond (Hilversum 1990) 44805
VIS (G.N.M.), 'Sint Adalbert en de andere structuren. Over het karakter van de levensbeschrijving en de verschillende wonderverhalen van Sint Adalbert van Egmond' in: P. BANGE, A.G. WEILER ed., Willibrord, zijn wereld en zijn werk (Nijmegen 1990) 35-55
VIS (G.N.M.), Egmond en Berne. Twee verhalende historische bronnen uit de middeleeuwen. De Vita Sancti Adalberti Confessoris [suivi de] Het stichtingskroniekje van de Abdij van Berne (La Haye, 1987)
VIS (J.) in: P.J. MARGRY, C. CASPERS eds., Bedevaartplaatsen in Nederland 1 (Amsterdam, Hilversum 1997) 325-335
WATTENBACH (W.), HOLTZMANN (R.) en SCHMALE (F.-J.), Deutschlands Geschichtsquellen im Mittelalter. Die Zeit der Sachsen und Salier,II 686-687;
WATTENBACH (W.), HOLTZMANN (R.), SCHMALE (F.-J.), Deutschlands Geschichtsquellen im Mittelalter. Die Zeit der Sachsen und Salier, 3 57
ZIJLSTRA (A.M.J.), 'Het Officie van Adalbert. Visitekaartje van een middeleeuwse abdij' in: VIS (G.N.M.) ed., m.m.v. GUMBERT (J.P.), Egmond tussen Kerk en wereld (Hilversum 1993) 193-215
ZOEPF (L.), Das Heiligen-Leben im 10. Jahrhundert. Beiträge zur Kulturgeschichte des Mittelalters und der Renaissance, I (Leipzig/Berlin, 1908)
LINKS
Desiderata:


Naam van de Medewerker:
Renée Nip

Update:
2013-06-28 11:09:32