narrative sources
Print | Sluit venster | NaSo 1 van 1
NL0012
De translationibus reliquiarum corporis sancti Apollinaris a Ravenna in Gorinchem et in aliis diversis locis
15e eeuw
Hagiografie
Latijn
Dioc. Utrecht
INCIPIT
prologus: Promere cupiens astripotentis laudes ... corpus: Dominus volens militem emeritum ...
EXPLICIT
... vita devote functa est.
Geslacht: M- Bio: kanunnik te Gorkum; geboren 1416/17 te Gorkum; priester en kanunnik en later onderdeken van de aan Sint-Maarten en Sint-Vincent gewijde kerk aldaar. Hij is in of na 1493 gestorven. (NaSo 276): Kanunnik te Gorinchem, misschien Dirk Frankenszoon Pauw (Carasso-Kok). (NaSo 1417): De schrijver noemt zich aan het slot van het verhaal: Huc usque certificatum est tunc, a principio usque nunc, ab honesto viro Jacobo Deyn, qui est juratus balistarius et custos corporis principis Karoli ducis, tempore belli vel guerrae, ac etiam ballivus de Arden, in comitatu de Ghisen, de quo natus est, qui omnia praedicta fere vidit, et semper in omnibus praesens fuit. Et is Theoderico Pauli alias Franconis canonico in Gorinchem petitione aliquorum honestorum, sub omni enarravit (ed. De Ram, 231). (NaSo 1418): De schrijver noemt zichzelf herhaaldelijk (ff. 23, 28, 104v, 285v), f. 285v: Liber iste pertinet domino Theoderico Pauli de Ghorinchem presbitero, qui et eundem conscripsit propria manu. (NaSo 1572): Volgens de AASS ed. maakt de auteur zich bekend in de proloog: 'Quae quidem ego Theodericus Pauli, presbyter minimus et licet indignus vicedecanus tamen ecelesiae ss. Martini et Vincentii in oppido de Gorinchem Trajectensis dioecesis munimine sigilli venerabilis patris et domini, domini Joannis de Arckel episcopi Trajectensium postea Leodiensium ecclesiarum roborata legendo repperi'. (NaSo 1709): In de tekst wordt Marcellinus, een metgezel van Willibrord en Suitbert, als auteur genoemd. Het geheel, ook de canonizati en de beide brieven, is echter een vervalsing uit de 15e eeuw. Aanvankelijk hield men Gerard van Harderwijk, rector van het gymnasium te Keulen, voor de schrijver ervan. Thans wordt Dirk Frankenszoon Pauw als samensteller aangemerkt (Oppermann en vooral Hulshof). (NaSo 1838): Het auteurschap van Pauli staat niet vast, hoewel de schrijver zich drie keer in de tekst noemt(p. 1059-1060, 1159, 1244):...Theodericus Pauli canonicus Gorinchemengis… (NaSo 1839): De schrijver noemt zich enkele malen in de tekst in het Trierse hs (f.2v, 92v, 100v, 109v). (NaSo 1840): De auteur wordt niet genoemd in de tekst. Op gezag van Hulshof wordt aangenomen dat Theodericus Pauli de schrijver is, vanwege de grote overeenkomst met het Chronicon Hollandiae (NaSo 1838). Het is waarschijnlijker dat het stuk, met gebruikmaking van het werk van Pauli, door een ander is opgesteld(VAN DER WERFF, 12-13). (NaSo 1841): Volgens Bruch is Dirk Frankenszoon Pauw de auteur. De auteur wordt alleen genoemd in het hs. Gorinchem: die cronijck tsheeren Dirck Pau'Franckensz. voertijts canonick in die parochiekerke tot Gorinchem van die heerlichyt van Arckell. Van der Werff bestrijdt het auteursschap van Pauw. Waale (1992) meent dat de beschikbare handschriften verschillende versies zijn van een nu niet bekende Nederlandse kroniek door Pauw op basis van zijn Chronicon Hollandiae (NaSo 1838) samengesteld. De Chronica zou het dichtst bij Pauws werk staan. (Naso 1842): De schrijver noemt zich herhaaldelijk (ff. 300, 321v, 370v, 371, 389v, 394, 430v), f. 300v: Ego Theodericus Pauli ex territorio et domino de Arkel, oppido de Gorinchem natus...incipiens anno etatis mee septuagesimo tercio canonicatus sive sacerdotii mei anno quadragesimo septimo... anno Domini millesimo quadringentesimo octuagesimo nono.-Status auteur (orde, functie): Augustijnerkoorheren (CSA)
REDACTIE
Locatie:Gorinchem - Datering:1474 (Focke en Bruch). Het verhaal komt gedeeltelijk ook voor in het Chronicon Hollandiae, waaraan het is ontleend of juist toegevoegd (NL0278) - Opdracht: /
OMVANG
/
CONTEXT
Apollinaris werd volgens de overlevering door Petrus naar Ravenna gezonden om er het christelijk geloof te verkondigen. Hij is omstreeks 75 aldaar gestorven. Pauli reisde in 1463 naar Keulen om gegevens over de relieken van de heilige te verzamelen.Aanleiding tot zijn geschrift was de onduidelijkheid te Gorinchem overde aard van het te vieren kerkelijke feest.
INHOUD
Tijdens zijn verblijf in Italië, in 1355, kreeg Jan van Arkel, bisschop van Utrecht (1342-1364), onder een mis een visioen van Apollinaris, die hem opdroeg de aartsbisschop van Ravenna te bewegen relieken van Apollinaris af te staan. De priester Nicolaas Poker uit Gorinchem, kapelaan van Jan van Arkel, bracht in 1362 een reliek naar zijn woonplaats.
BRONNEN
INVLOED
MANUSCRIPTEN
VERTALINGEN
EDITIES
(S.N.), Historia divi apollinaris (Coloniae, 1526) N 2v-p3
Acta sanctorum quotquot toto orbe coluntur, Jul., V (1727) 381-385 (fragment) (Link)
Acta sanctorum quotquot toto orbe coluntur, Jul., V (1868, 3e druk) 381-385 (fragment) (Link)
LITERATUUR
Bibliotheca Hagiographica Latina 632
BRUCH (H.), Dirck Franckensz. Pauw (Theodericus Pauli), Kronijcke des lants van Arckel ende der stede van Gorcum (z.pl. 1931, diss. Amsterdam) VIII
BRUCH (H.), Supplement bij de Geschiedenis van de Noord-Nederlandsche geschiedschrijving in de Middeleeuwen (Haarlem, 1956) 68-70.
CARASSO-KOK (M.), Repertorium van verhalende historische bronnen uit de middeleeuwen. Heiligenlevens, annalen, kronieken en andere in Nederland geschreven verhalende bronnen (Bibliografische reeks van het Nederlands Historisch Genootschap) ('s-Gravenhage, 1981) no 10
FOCKE (W.), Theodericus Pauli, ein Geschichtsschreiber des XV. Jahrhunderts, und sein Speculum Hystoriale (Halle 1892, diss. Halle-Wittenberg; ook verschenen als Hallische Beiträge zur Geschichtsforschung 1) 11-12
NIP (R.), ‘Pauli, Theodericus Franconi’, in: G. Dunphy, ed. The Encyclopedia of the Medieval Chronicle (Leiden/Boston, 2010) 1192
PIEN (J.), ed. 374-375
RUTGERS (C. A.), Jan van Arkel, bisschop van Utrecht. Bijdragen van het Instituut voor Middeleeuwse Geschiedenis der Rijksuniversiteit te Utrecht 34 (Groningen, 1970) 214
SEELIGER (H.R.), in: Lexikon für Theologie und Kirche, 1 (Freiburg e.a. 1993) 828-829
VAN DE VEN (J.), in: P.J. Margry en C. Caspers, eds. Bedevaartplaatsen in Nederland 1 (Amsterdam, Hilversum 1997) 366-368
VAN DER WERFF (E.O.), De werken van Dirk Frankensz. Pauw (Groningen 1983, onuitgegeven doctoraalscriptie RUG) 11-12
VAN HOOGDALEM (H.), 'Dirck Franckensz. Pauw', in: Oud Gorcum Varia (1966) 26-36
LINKS
Desiderata:


Naam van de Medewerker:
Renée Nip

Update:
2010-12-17 10:10:18