narrative sources
Print | Sluit venster | NaSo 1 van 1
NL0149
Vita sancti Swiberti episcopi et confessoris
15e eeuw
Hagiografie
Latijn
Dioc. Utrecht
INCIPIT
prologus: Venerabili et dilecto in Christo domino Gregorio...-- corpus: Tempore enim quo sanctissimus Martinus papa....-- mir.: Igitur anno XXXIII post celebrem transitum ...)
EXPLICIT
... per infinita secula seculorum. Amen.
Geslacht: M- Bio: kanunnik te Gorkum; geboren 1416/17 te Gorkum; priester en kanunnik en later onderdeken van de aan Sint-Maarten en Sint-Vincent gewijde kerk aldaar. Hij is in of na 1493 gestorven. (NaSo 276): Kanunnik te Gorinchem, misschien Dirk Frankenszoon Pauw (Carasso-Kok). (NaSo 1417): De schrijver noemt zich aan het slot van het verhaal: Huc usque certificatum est tunc, a principio usque nunc, ab honesto viro Jacobo Deyn, qui est juratus balistarius et custos corporis principis Karoli ducis, tempore belli vel guerrae, ac etiam ballivus de Arden, in comitatu de Ghisen, de quo natus est, qui omnia praedicta fere vidit, et semper in omnibus praesens fuit. Et is Theoderico Pauli alias Franconis canonico in Gorinchem petitione aliquorum honestorum, sub omni enarravit (ed. De Ram, 231). (NaSo 1418): De schrijver noemt zichzelf herhaaldelijk (ff. 23, 28, 104v, 285v), f. 285v: Liber iste pertinet domino Theoderico Pauli de Ghorinchem presbitero, qui et eundem conscripsit propria manu. (NaSo 1572): Volgens de AASS ed. maakt de auteur zich bekend in de proloog: 'Quae quidem ego Theodericus Pauli, presbyter minimus et licet indignus vicedecanus tamen ecelesiae ss. Martini et Vincentii in oppido de Gorinchem Trajectensis dioecesis munimine sigilli venerabilis patris et domini, domini Joannis de Arckel episcopi Trajectensium postea Leodiensium ecclesiarum roborata legendo repperi'. (NaSo 1709): In de tekst wordt Marcellinus, een metgezel van Willibrord en Suitbert, als auteur genoemd. Het geheel, ook de canonizati en de beide brieven, is echter een vervalsing uit de 15e eeuw. Aanvankelijk hield men Gerard van Harderwijk, rector van het gymnasium te Keulen, voor de schrijver ervan. Thans wordt Dirk Frankenszoon Pauw als samensteller aangemerkt (Oppermann en vooral Hulshof). (NaSo 1838): Het auteurschap van Pauli staat niet vast, hoewel de schrijver zich drie keer in de tekst noemt(p. 1059-1060, 1159, 1244):...Theodericus Pauli canonicus Gorinchemengis… (NaSo 1839): De schrijver noemt zich enkele malen in de tekst in het Trierse hs (f.2v, 92v, 100v, 109v). (NaSo 1840): De auteur wordt niet genoemd in de tekst. Op gezag van Hulshof wordt aangenomen dat Theodericus Pauli de schrijver is, vanwege de grote overeenkomst met het Chronicon Hollandiae (NaSo 1838). Het is waarschijnlijker dat het stuk, met gebruikmaking van het werk van Pauli, door een ander is opgesteld(VAN DER WERFF, 12-13). (NaSo 1841): Volgens Bruch is Dirk Frankenszoon Pauw de auteur. De auteur wordt alleen genoemd in het hs. Gorinchem: die cronijck tsheeren Dirck Pau'Franckensz. voertijts canonick in die parochiekerke tot Gorinchem van die heerlichyt van Arckell. Van der Werff bestrijdt het auteursschap van Pauw. Waale (1992) meent dat de beschikbare handschriften verschillende versies zijn van een nu niet bekende Nederlandse kroniek door Pauw op basis van zijn Chronicon Hollandiae (NaSo 1838) samengesteld. De Chronica zou het dichtst bij Pauws werk staan. (Naso 1842): De schrijver noemt zich herhaaldelijk (ff. 300, 321v, 370v, 371, 389v, 394, 430v), f. 300v: Ego Theodericus Pauli ex territorio et domino de Arkel, oppido de Gorinchem natus...incipiens anno etatis mee septuagesimo tercio canonicatus sive sacerdotii mei anno quadragesimo septimo... anno Domini millesimo quadringentesimo octuagesimo nono.-Status auteur (orde, functie): Augustijnerkoorheren (CSA)
REDACTIE
Locatie:Het graafschap Holland - Datering:in of kort vóór 1472 (Romein). Pauw had het materiaal reeds bijeen in het Chronicon (NL0278, NL0279). In deze vita is een levensbeschrijving opgenomen van Willeicus, afkomstig uit Utrecht en metgezel van Suitbert (cap. 26 in de editie van Leibniz). Dit stuk komt ook afzonderlijk voor in twee handschriften: WENEN, ÖNB: Ser.n. 12814 (olim Fid. Comm. 9397), f. 948r-948v (n.f. 51r-51v) (c.1471-1479), Sanctilogium van J. Gielemans IV) en UTRECHT, UB: 842, f. 43r-44v (eind 16e, begin 17e eeuw). Afschrift door A. Buchelius. Zie over Willeicus: G. Henschen, D. Papebroch, AASS Mart. I (1668) 148-150; 3e ed., Mart. II (1865) 148-150 - Opdracht: /
OMVANG
/
CONTEXT
Swit(d)bertus (Suit(d)bertus, Suit(d)bert, Zwitbert) was afkomstig uit Engeland. Hij predikte als metgezel van Willibrord in Frisia. Omstreeks 695 verliet hij Willibrord om in Westfalen te gaan prediken. Hij stichtte er een klooster, het latere Kaiserswerth, waar hij in 713 (of 715) is gestorven.
INHOUD
Levensbeschrijving van Suitbert. De vita wordt gevolgd door de canonizatie, de elevatio en de miracula. De canonizatie wordt ingeleid door een brief van Rix(c)fried, bisschop van Utrecht, aan Liudger en een antwoord van Liudger.
BRONNEN
INVLOED
MANUSCRIPTEN
VERTALINGEN
EDITIES
(S.N.), Vita divi Swiberti Verdensis eccl. epi. Saxonum Frisiorumque apl'i (Coloniae 1508) A2-D6 (vita); D6-GIv (canonizatio)
(S.N.), VITA S. SWIBERTI E WERDENSIS, (Düsseldorpii 1717) 1-102 (vita); 103-152 (canonizatio)
(S.N.), VITA S. SWIBERTI E WERDENSIS, (Düsseldorpii 1767) 1-104 (vita); 105-156 (canonizatio).]
(S.N.), VITA S. SWIBERTI.... (Monasterii Westphalia 1628) 1-120 (vita); 121-182 (canonizatio)
LEIBNIZ (G. W.), Scriptores rerum Brunsvicensium, 2 (Hanoverae 1710) 222-242 (vita); 243-253 (canonizatio)
LITERATUUR
Bibliotheca Hagiographica Latina nos 7941 7942
BOLLAND (J.), Acta sanctorum quotquot toto orbe coluntur, martii, 1 (1668) 67-84
BOLLAND (J.), Acta sanctorum quotquot toto orbe coluntur, martii, 3 (1865) 635-639
BOUTERWEK (K. W.), Swidbert, der Apostel des bergischen Landes (Elberfeld 1859) 16-27
BRUCH (H.), Dirck Franckensz. Pauw (Theodericus Pauli), Kronijcke des lants van Arckel ende der stede van Gorcum (z.pl. 1931, diss. Amsterdam) VII-VIII
BRUCH (H.), Supplement bij de Geschiedenis van de Noord-Nederlandsche geschiedschrijving in de Middeleeuwen (Haarlem, 1956) 69-70
CARASSO-KOK (M.), Repertorium van verhalende historische bronnen uit de middeleeuwen. Heiligenlevens, annalen, kronieken en andere in Nederland geschreven verhalende bronnen (Bibliografische reeks van het Nederlands Historisch Genootschap) ('s-Gravenhage, 1981) no 90
CHEVALIER (U.), Répertoire des sources historiques du Moyen-age. Bio-bibliographie (Paris, 1877-1886. 1888 II) 4346
DIEKAMP (W.), 'Die Falschung der vita sancti Suidberti', in: Historisches Jahrbuch 2 (1881) 272-287
HULSHOF (A.), 'Theodericus Pauli, onderdeken van St. Maarten en St. Vincentius te Gorinchem, de werkelijke auteur van Marcel- linus'Vita sancti Swiberti apostoli Fresonum', in: Bijdragen en Mededelingen van het Historisch Genootschap, 35 (1914) 123-134
MULLER (S.), Lijst van Noord-Nederlandsche kronijken, met opgave van bestaande handschriften en litteratuur (Utrecht, 1880) 2-3
NIP (R.), ‘Pauli, Theodericus Franconi’, in: G. Dunphy, ed. The Encyclopedia of the Medieval Chronicle (Leiden/Boston, 2010) 1192
OPPERMAN (O.), 'Kritische Studien zur älteren Kölner Geschichte', in: Westdeutsche Zeitschrift 19 (1900) 296-299
PACQUAY (J.), 'La consécration de l'église de Tongres', in: Bulletin de la Société d'art et d'histoire du diocèse de Liège 13 (1902) 475-530
POST (R.R), Kerkgeschiedenis van Nederland in de Middeleeuwen, I (Utrecht, 1957) 25-26
POTTHAST (A.), Bibliotheca Historica Medii Aevi, Wegweiser durch die Geschichtswerke des europäischen Mittelalters bis 1500, II (Berlin, 1896) 1586-1587
ROMEIN (J.M.), Geschiedenis van de Noord-Nederlandsche geschiedschrijving in de middeleeuwen: bijdrage tot de beschavingsgeschiedenis (Haarlem, 1932) 219-221, 224-225
SANTING (C.G.), 'De Sequencia Sacratissima Switberti (ca. 1490). Over humanisten, heiligen en geschiedschrijving in de Noordelijke Nederlanden' in: B. Ebels-Hoving, C.G. Santing en C.H.M. Tilmans, eds. Genoechlicke ende lustige historiën. Laatmiddeleeuwse geschiedschrijving in Nederland (Hilversum 1987) 157-177
SPRECKELMEYER (G.), 'Suitbert', in: Lexikon für Theologie und Kirche, 9 (Freiburg e.a. 2000) 1105
TILMANS (C.P.H.M.), 'De Hollandse kroniek van Willem Hermans ontdekt. Een Egmondse codex uit ca.1514', in: G.N.M. Vis, M. Mostert, P.J. Margry, eds. Heiligenlevens, annalen en kronieken. Geschiedschrijving in middeleeuws Egmond (Hilversum 1990) 169-192
VAN HOOGDALEM (H.), 'Dirck Franckensz. Pauw', in: Oud Gorcum Varia (1966) 26-36
WATTENBACH (W.), LEVISON (W.), LÖWE (H.), Deutschlands Geschichtsquellen im Mittelalter. Vorzeit und Karolinger, 2 (Weimar, 1953) 173-174
LINKS
Desiderata:


Naam van de Medewerker:
Renée Nip

Update:
2010-12-17 10:22:43