Print |
Sluit venster |
NaSo 1 van 1
NL0214
Korte kroniek van HollandRijmkroniek van Holland
14e eeuw
Kronieken
Nederlands
INCIPIT
Ind zeuende iair, dat mogentlike / vanden ionghen lodewike / Lottaris zone hadde beseten / Dat edel roomsche rike vermeten...
EXPLICIT
... God neem die ziele in siin geleide. Amen. Amen.
Geslacht: M- Bio: Claes Heynenzoon (ca. 1345-1414) is als heraut Beyeren in bronnen aanwijsbaar van 1403 tot 1414. Heraut Beyeren kan met zijn omvangrijke productie beschouwd worden als de belangrijkste geschiedschrijver aan het Hollandse hof tijdens de regering van Willem VI (1404-1417). Gedurende zijn periode aan het Hollandse hof schreef hij o.a. het tweeluik Wereldkroniek-Hollantsche cronike. Tevens vervaardigde hij het zogenaamde Haagse handschrift, zijn zogenaamde Kladboek en het Wapenboek Beyeren. Voor zijn ambtsperiode aan het Hollandse hof was Claes Heynenzoon als heraut Gelre in dienst van het Gelderse hof. In zijn Gelderse periode vervaardigde hij o.a. het wereldberoemde Wapenboek Gelre. Voordat Claes Heynenzoon in Gelderse dienst kwam, is hij in de jaren 1371-1373 en 1376 onder zijn eigen naam in dienst geweest als bode bij Jan van Blois, heer van Schoonhoven. In 1986 wist Van Anrooij het sluitende bewijs te leveren dat Claes Heynenzoon, heraut Beyeren en heraut Gelre dezelfde persoon waren. (NaSo 1743 - 1746): De schrijver noemt zich in de proloog: ...zoe heb ic beyeren begonnen uten latine in corten prosen te duuts… (NaSo 1750 - 1752): Verbij-Schillings (1995) 91, oppert de mogelijkheid dat heraut Beyeren deze fragmenten zelf geschreven heeft-Status auteur (orde, functie):
REDACTIE
Locatie:(het Gelderse hof?) - Datering:omstreeks het midden van de jaren negentig van de veertiende eeuw. De oudst bekende versie is overgeleverd in het Wapenboek Gelre (zie NL0213). Deze nieuwere versie is overgeleverd in het zogenaamde Haagse handschrift van heraut Beyeren. De nieuwere versie kan geen afschrift naar het Wapenboek Gelre zijn; er moet twee keer gebruik zijn gemaakt van dezelfde legger. In hs. Middelburg is nog een later afschrift overgeleverd (na 1509). Het is niet duidelijk of dit handschrift de oude of de nieuwere versie bevat - Opdracht: /
OMVANG
/
CONTEXT
Vermoedelijk was dit kroniekje in eerste instantie bedoeld als een serie bijschriften bij wapentekeningen. De bijzondere aandacht voor de Friese aspecten van de Hollandse geschiedenis zou erop kunnen wijzen dat het kroniekje geschreven is ten tijde van de Friese oorlogen (1396-1401) of tijdens de voorbereidingen daartoe (1395/96) (zie Van Anrooij (1992)).
INHOUD
Korte rijmkroniek, met een inleiding over de oorsprong van het graafschap Holland en een gravenlijst. Deze versie is uitgebreid met Willem V van Holland en Albrecht van Beieren.
BRONNEN
Jacob van Maerlant, Spiegel historiael (Jacob van Maerlant, Spiegel historiael, IVe partie, bk 1, cap. 45 en 46 (zie Van Anrooij 1992).)
INVLOED
Heraut Beyeren, Hollantsche Cronike. (Heraut Beyeren, Hollantsche Cronike.2)
stedelijk gravenkroniekje (stedelijk gravenkroniekje (zie NL0222).)
stedelijk gravenkroniekje (stedelijk gravenkroniekje (zie NL0222).)
MANUSCRIPTEN
VERTALINGEN
EDITIES
DE GEER VAN JUTFAAS (B.J.L.), 'Chronijk van Brabant', in: Codex diplomaticus Neerlandicus, 2e s. 6 (Utrecht 1862) 68-79
VERBIJ-SCHILLINGS (J.) ed., Het Haagse handschrift van heraut Beyeren. Hs. Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, 131 G 37. Diplomatische editie (Hilversum 1999) 138-141
VERBIJ-SCHILLINGS (J.) ed., Het Haagse handschrift van heraut Beyeren. Hs. Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, 131 G 37. Diplomatische editie (Hilversum 1999) 138-141
LITERATUUR
Bibliotheca Neerlandica Manuscripta
CARASSO-KOK (M.), Repertorium van verhalende historische bronnen uit de middeleeuwen. Heiligenlevens, annalen, kronieken en andere in Nederland geschreven verhalende bronnen (Bibliografische reeks van het Nederlands Historisch Genootschap) ('s-Gravenhage, 1981) no 359
DESCHAMPS (J.), Middelnederlandse geschriften uit Europese en Amerikaanse bibliotheken, tentoonstellingscatalogus (Brussel 1970, Leiden 1972(2)) 111-113
GALLEE (J.H.), 'Een fragment van Seghers parlement van Troyen, volgens een Utrechtsch handschrift', in: Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, 2 (1882) 118-120
HELM (K.), 'Zu Suchenwirts Ehrenreden', in: Beiträge zur Gesch. der deutschen Sprache und Lit., 62 (1938) 383-390
MULLER (S.), Lijst van Noord-Nederlandsche kronijken, met opgave van bestaande handschriften en litteratuur (Utrecht, 1880) 32
MULLER Fz. (S.), 'Die Hollantsche Cronike van den Heraut. Eene studie over de Hollandsche geschiedbronnen uit het Beijersche tijdperk', in: Bijdragen voor Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde, 3e r. 2 (1885) 45839
Repertorium Fontium Historiae Medii Aevi, III (Roma, 1962-) 351
ROMEIN (J.M.), Geschiedenis van de Noord-Nederlandsche geschiedschrijving in de middeleeuwen: bijdrage tot de beschavingsgeschiedenis (Haarlem, 1932) 106-7
SMIT (J.G.), 'Een Zierikzeese kroniek (693-1473)', in: Kroniek van het land van de zeemeermin, 16 (1991) 21-40
VAN ANROOIJ (W.), 'Het Haagse handschrift van Heraut Beyeren: de wordingsgeschiedenis van een autograaf', in: Tijdschrift voor Nederlandse Taal-en Letterkunde, 104 (1988) 43831
VAN ANROOIJ (W.), 'Maerlant, Heraut Gelre en de Korte kroniek van Holland', in: Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, 108 (1992) 289-323
VAN ANROOIJ (W.), Spiegel van ridderschap. Heraut Gelre en zijn ereredes (Amsterdam 1990, Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 1)
VAN ANROOIJ (W.),'Dae cronika fan Hollandt'. Bron en voorgeschiedenis van een Oudfries kroniekje, in: It Beaken, 57 (1995) 40118
VAN MALDERGHEM (J.), La Bataille de Staveren, Bruxelles 1869 (Brussel, Den Haag 1870(2)) XVI
VERBEIJ-SCHILLINGS (J.), Beeldvorming in Holland. Heraut Beyeren en de historiografie omstreeks 1400. Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 13 (Amsterdam, 1995)
VERBIJ-SCHILLINGS (J.), ‘Heraut Beyeren’, in: G. Dunphy, ed. The Encyclopedia of the Medieval Chronicle (Leiden/Boston, 2010) 775-776
VERBIJ-SCHILLINGS (J.), ‘Un héraut-historien au début du XVe siècle: Bavière (autrefois Gueldre)’, in: Revue du Nord, 88/ 366-367 (2006) 693-707
VERBIJ-SCHILLINGS (J.), ed. 114-115, 149-150
WILLEMS (J.F.), 'Wapenlied van Jan den IIIe, hertog van Braband', in: Belgisch Museum I (1837) 288
CARASSO-KOK (M.), Repertorium van verhalende historische bronnen uit de middeleeuwen. Heiligenlevens, annalen, kronieken en andere in Nederland geschreven verhalende bronnen (Bibliografische reeks van het Nederlands Historisch Genootschap) ('s-Gravenhage, 1981) no 359
DESCHAMPS (J.), Middelnederlandse geschriften uit Europese en Amerikaanse bibliotheken, tentoonstellingscatalogus (Brussel 1970, Leiden 1972(2)) 111-113
GALLEE (J.H.), 'Een fragment van Seghers parlement van Troyen, volgens een Utrechtsch handschrift', in: Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, 2 (1882) 118-120
HELM (K.), 'Zu Suchenwirts Ehrenreden', in: Beiträge zur Gesch. der deutschen Sprache und Lit., 62 (1938) 383-390
MULLER (S.), Lijst van Noord-Nederlandsche kronijken, met opgave van bestaande handschriften en litteratuur (Utrecht, 1880) 32
MULLER Fz. (S.), 'Die Hollantsche Cronike van den Heraut. Eene studie over de Hollandsche geschiedbronnen uit het Beijersche tijdperk', in: Bijdragen voor Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde, 3e r. 2 (1885) 45839
Repertorium Fontium Historiae Medii Aevi, III (Roma, 1962-) 351
ROMEIN (J.M.), Geschiedenis van de Noord-Nederlandsche geschiedschrijving in de middeleeuwen: bijdrage tot de beschavingsgeschiedenis (Haarlem, 1932) 106-7
SMIT (J.G.), 'Een Zierikzeese kroniek (693-1473)', in: Kroniek van het land van de zeemeermin, 16 (1991) 21-40
VAN ANROOIJ (W.), 'Het Haagse handschrift van Heraut Beyeren: de wordingsgeschiedenis van een autograaf', in: Tijdschrift voor Nederlandse Taal-en Letterkunde, 104 (1988) 43831
VAN ANROOIJ (W.), 'Maerlant, Heraut Gelre en de Korte kroniek van Holland', in: Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, 108 (1992) 289-323
VAN ANROOIJ (W.), Spiegel van ridderschap. Heraut Gelre en zijn ereredes (Amsterdam 1990, Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 1)
VAN ANROOIJ (W.),'Dae cronika fan Hollandt'. Bron en voorgeschiedenis van een Oudfries kroniekje, in: It Beaken, 57 (1995) 40118
VAN MALDERGHEM (J.), La Bataille de Staveren, Bruxelles 1869 (Brussel, Den Haag 1870(2)) XVI
VERBEIJ-SCHILLINGS (J.), Beeldvorming in Holland. Heraut Beyeren en de historiografie omstreeks 1400. Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 13 (Amsterdam, 1995)
VERBIJ-SCHILLINGS (J.), ‘Heraut Beyeren’, in: G. Dunphy, ed. The Encyclopedia of the Medieval Chronicle (Leiden/Boston, 2010) 775-776
VERBIJ-SCHILLINGS (J.), ‘Un héraut-historien au début du XVe siècle: Bavière (autrefois Gueldre)’, in: Revue du Nord, 88/ 366-367 (2006) 693-707
VERBIJ-SCHILLINGS (J.), ed. 114-115, 149-150
WILLEMS (J.F.), 'Wapenlied van Jan den IIIe, hertog van Braband', in: Belgisch Museum I (1837) 288
LINKS
Desiderata:
Naam van de Medewerker:
Jelma Hoekstra
Update:
2010-12-11 19:29:04
Naam van de Medewerker:
Jelma Hoekstra
Update:
2010-12-11 19:29:04
Koninklijke Commissie voor Geschiedenis
ISSN 2032-4677
© Copyright Narrative Sources 2024
ISSN 2032-4677
© Copyright Narrative Sources 2024
