narrative sources
Print | Sluit venster | NaSo 1 van 1
NL0216
Dialogus Noviciorum
15e eeuw
Exempla
Historiën-Gesta
Kronieken
Latijn
Dioc. Utrecht
INCIPIT
a: Colligite quae superaverunt fragmenta...-- b: Auxiliante Domino frater carissime...-- c: Dignum iam arbitror ex ordine praemisso...-- d: Quia Deo donante de venerabilibus patribus...
EXPLICIT
a: ...et in consequentibus quod peto diligenter expone.-- b: ...teneat sic post modo mortem.-- c: ...sed undique nos impugnat.-- d: ...bene exercitatis gloriam sempiternam.
Geslacht: M- Bio: geboren in 1379/80 in Kempen (Duitsland), opgeleid in Deventer; hij verbleef vanaf 1399 in het klooster Sint-Agnietenberg bij Zwolle (reguliere kanunniken, Congregatie van Windesheim). Hij werd in 1406 ingekleed en in 1413 /14 tot priester gewijd. In 1425 en opnieuw in 1448 was hij subprior van het klooster, waar hij in 1471 is gestorven. -Status auteur (orde, functie): Augustijnerkoorheren (CSA)
REDACTIE
Locatie:Het klooster Sint-Agnietenberg bij Zwolle - Datering:Voorheen gedateerd tussen 1436 en 1450 (Kühler (1933); Post (1942-3) en Epiney-Burgard, 4-5), nieuw onderzoek van De Roo wijst op redactie tussen 3 mei 1436 en 20 oktober 1438 - Opdracht: /
OMVANG
/
CONTEXT
De schrijver noemt zich niet in het werk, maar op grond van de opschriften in de handschriften wordt algemeen aangenomen dat Thomas a Kempis de auteur is. Geert Grote (1340-1384) was grondlegger van de beweging der Moderne Devotie. Florens Radewijns was de eerste rector van het Heer-Florenshuis te Deventer (broeders van het Gemene Leven). Hij is in 1400 overleden.
INHOUD
Het werk bestaat uit vier delen. Het eerste deel is een pleidooi voor het klooster, aangevuld met drie exempelen, getiteld De contemptu mundi. Het tweede deel is een levensbeschrijving van Geert Grote (Vita venerabilis magistri Gerardi Magni). Deel drie is een levensbeschrijving van Florens Radewijns (Vita domini Florentii). Het laatste deel geeft levensbeschrijvingen van de leerlingen van Florens Radewijns (De dicipulis domini Florentii). Van de volgende leerlingen van Florens Radewijns worden de levens beschreven: Johan Gronde, Johan Brinckerinck, Lubbert Berniers van den Busche, Hendrik Bruin, Gerard Zerbolt van Zutphen, Melis van Buren, Jacob van Vianen, Arnold van Schoonhoven en Johan Kessel. Zie ook NL0209. De levensbeschrijvingen stonden oorspronkelijk waarschijnlijk op zichzelf; zij zijn later door Thomas a Kempis, met de verzameling exempelen, verenigd tot de Dialogus Noviciorum.
BRONNEN
klassieke auteurs (Macrobius, Sallustius, Vergilius) (Kühler neemt aan dat zowel dit leven van Geert Grote (b), als diens levensbeschrijving uit 1421 (zie NL0316) en de biografie door Peter Hoorn (NL0307) teruggaan op een verloren voorbeeld. Dit voorbeeld zou wellicht geschreven kunnen zijn door Johan Cele ( 1417). Post (1942-43) verwerpt deze theorie. Vergelijk ook Epiney-Burgard (p. 7-8).)
INVLOED
Kroniek van 1494 van het klooster Frenswegen (Kroniek van 1494 van het klooster Frenswegen, Petrus Hoorn, Vita magistri Gerardi Magni (NL/CK347))
Petrus Hoorn, Vita magistri Gerardi Magni
MANUSCRIPTEN
VERTALINGEN
(Duits) J.P. SILBERT, Sämmtliche Werke des gottseligen Thomas von Kempis, IV (Wien 1840) 10-266
(Engels) J.P. ARTHUR, The founders of the New Devotion. Being the lives of Gerard Groote, Florentius Radewin and their followers by Thomas a Kempis (London 1905)
(Nederlands) HET LEVEN VAN GEERT GROOTE DOOR THOMAS VAN KEMPEN, ('s-Hertogenbosch 1926, Geert-Groote Genootschap 155).
EDITIES
(S.N.), OPERA ET LIBRI VITE FRATRIS THOME DE KEMPIS... (Nuremberge 1494) f. XXIXr-XXXVr; XXXVIIIv-XLVr; XLVIv-LXXr
(S.N.), OPERA THOMAE A CAMPIS... (Antverpiae 1574) 299-310; 316-333; 336-361
(S.N.), OPERA THOMAE A CAMPIS... (Parisiis 1549) f. 159v-165v; 169r-178r; 179v-193r
POHL (M.I.), Thomae Hemerken a Kempis Opera omnia, VII (Friburgi Brisigavorum 1922) 3-30, 31-83, 116-95, 211-329
SOMMALIUS (H.), Thomae Malleoli a Kempis, Opera omnia... (Antverpiae 1607 (2)) 765-81; 791-814; 818-54
LITERATUUR
(S.N.), Thomas a Kempis en de Moderne Devotie, tentoonstellingscatalogus (Brussel/Zwolle 1971) 38-55
AXTERS (S.), Geschiedenis van de vroomheid in de Nederlanden. 3: De moderne devotie 1380-1550 (Antwerpen, 1956) 27-31, 85, 87, 175, 186
Bibliotheca Neerlandica Manuscripta
BODEMANN (U.), STAUBACH (N.), Aus dem Winkel in die Welt: Die Bücher des Thomas von Kempen und ihre Schicksale (Tradition -- Reform -- Innovation: Studien zur Modernität des Mittelalters, 11) (Frankfurt am Main, 2006) (188-201)
BODEMANN-KORNHAAS (E.), ‘Die Kleineren Werke des Thomas von Kempen. Eine Liste der handschriftlichen Überlieferung’, in: Ons Geestelijk Erf, 76 (2002) 116-128, 151-153
BREURE (L.), Doodsbeleving en levenshouding. Een historisch-psychologische studie betreffende de Moderne Devotie in het IJsselgebied in de 14e en 15e eeuw (Hilversum 1987, Middeleeuwse Studies en Bronnen V) 68-76, 92
CARASSO-KOK (M.), Repertorium van verhalende historische bronnen uit de middeleeuwen. Heiligenlevens, annalen, kronieken en andere in Nederland geschreven verhalende bronnen (Bibliografische reeks van het Nederlands Historisch Genootschap) ('s-Gravenhage, 1981) no 371
CHEVALIER (U.), Répertoire des sources historiques du Moyen-age. Bio-bibliographie (Paris, 1877-1886. 1888) 1734; k. 4507-4510
De ROO (F.), Thomas Kempis, Dialoog met novicen, vertaald en ingeleid (Utrecht, 2018)
EGGER (K.), 'De taal van Thomas a Kempis', in: Bijdragen over Thomas a Kempis en de Moderne Devotie, uitgegeven ter gelegenheid van de vijfhonderdste sterfdag van Thomas a Kempis ( 1471) (Brussel, Zwolle 1971, Archief- en Bibliotheekwezen in België extranummer 4) 67-78
EPINAY-BURGARD (G.), Gérard Grote (1340-1384) et les débuts de la Dévotion Moderne (Mainz, Wiesbaden 1970, Veröffentlichungen des Instituts für Europäische Geschichte Mainz 54) 40000
GERRETSEN (J.H.), Florentius Radewijns (Nijmegen 1891, diss. Utrecht)
GOUDRIAAN (K.), 'De derde orde als onderdeel van de Moderne Devotie', in: Ons Geestelijk Erf, 74 (2000) 11933
HEENE (K.), ‘Hagiografisch herschrijven in de 15de eeuw? De casus Johannes Brinckerinck (†1419)’, Ons Geestelijk Erf, 79 (2005-2008) 252-284
HENDRIKMAN (T.), 'Thomas a Kempis', Zwols Historisch Tijdschrift, 19 (2002), 156-163
HIRSCHE (K.), Prolegomena zu einer neuen Ausgabe der Imitatio Christi nach dem Autograph des Thomas von Kempen, II (Berlin, 1883) 518-522
JEDIN (H.J.), 'Thomas von Kempen als Biograph und Chronist', in: Universitas, Festschrift Dr. A. Stohr, II (Mainz 1960) 69-77
JOSTES (A.), 'Thomas von Kempen über Heilige und Heiligenleben im Dienst der devoten Persönlichkeitsformung', Ons geestelijk erf, 83 (2012) 122-183
KALFF, Gesch. Ned. Letterk. II 434-446
KÜHLER (W. J.), 'De betrouwbaarheid der geschiedschrijving van Thomas a Kempis', NAKG n.s. 25 (1932) 49-64
KÜHLER (W.J.), 'De oorspronkelijke vita Gerardi Magni en haar schrijver', in: Studiën n.r. 65, deel 119 (1933) 66-105
MULLER (S.), Lijst van Noord-Nederlandsche kronijken, met opgave van bestaande handschriften en litteratuur (Utrecht, 1880) 95
PEIJNENBURG (J.W.M.), 'De kroniek van het klooster St. Agnietenberg 1398-1477', in: Verslagen en Mededelingen van de Vereeniging tot beoefening van Overijsselsch Regt en Geschiedenis 94 (1979) 11-20
PETRI TRUDONENSIS, Catalogus scriptorum Windeshemensium, ed. W. Lourdaux, E. Persoons (Leuven 1968, Publicaties op het gebied der geschiedenis en der filologie (van de) Universiteit te Leuven 5e r. 3) 202-211
POHL (M.I.), Thomae Hemerken a Kempis Opera omnia, VII (Friburgi Brisigavorum 1922) 540-44
POST (R.), 'De onderlinge verhouding van de vier oude vitae Gerardi Magni en haar betrouwbaarheid', in: Studia Catholica 18 (1942) 313-316
POST (R.R.), The Modern Devotion. Confrontation with Reformation and Humanism (Leiden, 1968) 176-94
ROBISON (W.), 'Thomas à Kempis: Dutch-German ecclesiastic and writer', in: S. Wolbrink (ed.), Great lives from history: The Middle Ages, 477-1453 (Pasadena, 2005) 1022-1026
ROMEIN (J.M.), Geschiedenis van de Noord-Nederlandsche geschiedschrijving in de middeleeuwen: bijdrage tot de beschavingsgeschiedenis (Haarlem, 1932) 181-4
SCHEEPSMA (W.), ' 'Verzamelt de overgebleven brokken, opdat niets verloren ga'. Over Latijnse en Middelnederlandse levensbeschrijvingen uit de sfeer van de Moderne Devotie', in: P. Wackers e.a., eds. Verraders en bruggenbouwers. Verkenningen naar de relatie tussen Latinitas en Middelnederlandse letterkunde (Amsterdam 1996, Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 15) 211-38, 334-46
SCHEEPSMA (W.), Deemoed en devotie. De koorvrouwen van Windesheim en hun geschriften (Amsterdam 1997, Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 17)
TESSER (J.), 'Is Dier de Muden de oudste biograaf van Geert Groote?' in: Hist. Tijdschr. 11 (1932) 29-37
TIECKE (J.G.J.), De werken van Geert Groote (Utrecht, Nijmegen 1941, diss. Nijmegen) 40087
VAN DEN BERG (M.K.A.), ‘Thomas van Kempen: Agnietenberger met een missie binnen de muren’, in: Ons Geestelijk Erf, 77 (2003) 9-29
VAN GEEST (P.J.J.), Thomas a Kempis (137980-1471), Een studie van zijn mens- en godsbeeld. Analyse en tekstuitgave van de Hortulus Rosarum en de Vallis Liliorum (Kampen, 1996)
VAN GINNEKEN (J.), Geert Groote's levensbeeld naar de oudste gegevens bewerkt (Amsterdam 1942, Verh. Ned. Ak. v. Wetensch., afd. Letterk. n.r. 47, 2)
VAN MIERLO, Geschiedenis van de letterkunde der Nederlanden, II (1939-1951,2e druk) 78-79
VAN ROOIJ (J.), Gerard Zerbolt van Zutphen, I: Leven en geschriften (Nijmegen, Utrecht, Antwerpen 1936, diss. Nijmegen) 42370
VAN WOERKUM (M.), 'Florentius Radewijns: leven, geschriften, persoonlijkheid en ideeën', in: Ons Geestelijk Erf 24 (1950) 351-364
LINKS
Desiderata:


Naam van de Medewerker:
Jelma Hoekstra

Update:
2018-10-25 16:41:27