Print |
Sluit venster |
NaSo 1 van 1
NL0281
Kronijcke des lants van Arckel ende der stede van Gorcum; Chronica des landts van Arkel ende der stede van Gorcüm, anno 163515e eeuw
Kronieken
Nederlands
Dioc. Utrecht
INCIPIT
Die heerlicheyt van Arckel is gelegen tusschen...
EXPLICIT
... maer hij sterff binnen tsjaers
Geslacht: M- Bio: kanunnik te Gorkum; geboren 1416/17 te Gorkum; priester en kanunnik en later onderdeken van de aan Sint-Maarten en Sint-Vincent gewijde kerk aldaar. Hij is in of na 1493 gestorven. (NaSo 276): Kanunnik te Gorinchem, misschien Dirk Frankenszoon Pauw (Carasso-Kok). (NaSo 1417): De schrijver noemt zich aan het slot van het verhaal: Huc usque certificatum est tunc, a principio usque nunc, ab honesto viro Jacobo Deyn, qui est juratus balistarius et custos corporis principis Karoli ducis, tempore belli vel guerrae, ac etiam ballivus de Arden, in comitatu de Ghisen, de quo natus est, qui omnia praedicta fere vidit, et semper in omnibus praesens fuit. Et is Theoderico Pauli alias Franconis canonico in Gorinchem petitione aliquorum honestorum, sub omni enarravit (ed. De Ram, 231). (NaSo 1418): De schrijver noemt zichzelf herhaaldelijk (ff. 23, 28, 104v, 285v), f. 285v: Liber iste pertinet domino Theoderico Pauli de Ghorinchem presbitero, qui et eundem conscripsit propria manu. (NaSo 1572): Volgens de AASS ed. maakt de auteur zich bekend in de proloog: 'Quae quidem ego Theodericus Pauli, presbyter minimus et licet indignus vicedecanus tamen ecelesiae ss. Martini et Vincentii in oppido de Gorinchem Trajectensis dioecesis munimine sigilli venerabilis patris et domini, domini Joannis de Arckel episcopi Trajectensium postea Leodiensium ecclesiarum roborata legendo repperi'. (NaSo 1709): In de tekst wordt Marcellinus, een metgezel van Willibrord en Suitbert, als auteur genoemd. Het geheel, ook de canonizati en de beide brieven, is echter een vervalsing uit de 15e eeuw. Aanvankelijk hield men Gerard van Harderwijk, rector van het gymnasium te Keulen, voor de schrijver ervan. Thans wordt Dirk Frankenszoon Pauw als samensteller aangemerkt (Oppermann en vooral Hulshof). (NaSo 1838): Het auteurschap van Pauli staat niet vast, hoewel de schrijver zich drie keer in de tekst noemt(p. 1059-1060, 1159, 1244):...Theodericus Pauli canonicus Gorinchemengis… (NaSo 1839): De schrijver noemt zich enkele malen in de tekst in het Trierse hs (f.2v, 92v, 100v, 109v). (NaSo 1840): De auteur wordt niet genoemd in de tekst. Op gezag van Hulshof wordt aangenomen dat Theodericus Pauli de schrijver is, vanwege de grote overeenkomst met het Chronicon Hollandiae (NaSo 1838). Het is waarschijnlijker dat het stuk, met gebruikmaking van het werk van Pauli, door een ander is opgesteld(VAN DER WERFF, 12-13). (NaSo 1841): Volgens Bruch is Dirk Frankenszoon Pauw de auteur. De auteur wordt alleen genoemd in het hs. Gorinchem: die cronijck tsheeren Dirck Pau'Franckensz. voertijts canonick in die parochiekerke tot Gorinchem van die heerlichyt van Arckell. Van der Werff bestrijdt het auteursschap van Pauw. Waale (1992) meent dat de beschikbare handschriften verschillende versies zijn van een nu niet bekende Nederlandse kroniek door Pauw op basis van zijn Chronicon Hollandiae (NaSo 1838) samengesteld. De Chronica zou het dichtst bij Pauws werk staan. (Naso 1842): De schrijver noemt zich herhaaldelijk (ff. 300, 321v, 370v, 371, 389v, 394, 430v), f. 300v: Ego Theodericus Pauli ex territorio et domino de Arkel, oppido de Gorinchem natus...incipiens anno etatis mee septuagesimo tercio canonicatus sive sacerdotii mei anno quadragesimo septimo... anno Domini millesimo quadringentesimo octuagesimo nono.-Status auteur (orde, functie): Augustijnerkoorheren (CSA)
REDACTIE
Locatie:Gorinchem - Datering: c.1483 (Bruch, XIV-XV) - Opdracht: /
OMVANG
/
CONTEXT
/
INHOUD
Adelskroniek en stadskroniek. Kroniek van het geslacht van Arkel vanaf de vroegste tijden en van de stad Gorinchem vanaf 1325 tot in 1482. Hercules Alemannus uit Troje als stamvader wordt genoemd en de sage van de zwaan wordt verteld (zie hierover Blöte, 1906), cfr. NL0278, NL0279, T017, zie ook NL0259, NL0260, NL0261, NL0262, NL0297.
BRONNEN
Theodericus Pauli, Chronicon Hollandiae (Indirect: Theodericus Pauli, Chronicon Hollandiae (NL0278))
INVLOED
Cornelis Aurelius, Divisiekroniek
MANUSCRIPTEN
VERTALINGEN
EDITIES
BRUCH (H.), Dirck Franckensz. Pauw (Theodericus Pauli), Kronijcke des lants van Arckel ende der stede van Gorcum (z. pl. 1931, diss. Amsterdam)
LITERATUUR
ANDRIESSEN (W. F.), 'Historia dominorum de Teysterband, Arckel, Egmonda, Brederoede, IJsselsteyn etc. (Purmerend 1933, diss. Amsterdam) (bespreking door BEELAERTS (W.A.) (VAN BLOKLAND)', in: De Nederlandse Leeuw, 52 (1934) 21-28) XXI-XXIX
Bibliotheca Neerlandica Manuscripta
BLÖTE (J. F. D.), 'Die Arkelsche Schwanrittersage', in: Zeitschrift für deutsches Altertum und deutsche Litteratur, 48 (1906) 371-399
BRUCH (H.), 'Een reeks 15e-eeuwsche kronieken van adellijke geslachten', in: De Nederlandse Leeuw, 49 (1931) 71-76
BRUCH (H.), 'Vijftiend' eeuwsche kronieken, I: Pauli en Anonymus de Arckel', in: Bijdragen voor de Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde, 8e r. 3 (1941-42) 223-236
BRUCH (H.), Chronographia Johannis de Beke ('s-Gravenhage 1973, RGP grote serie, 143) I-XXIII
BRUCH (H.), Supplement bij de Geschiedenis van de Noord-Nederlandsche geschiedschrijving in de Middeleeuwen (Haarlem, 1956) 68-70
CARASSO-KOK (M.), Repertorium van verhalende historische bronnen uit de middeleeuwen. Heiligenlevens, annalen, kronieken en andere in Nederland geschreven verhalende bronnen (Bibliografische reeks van het Nederlands Historisch Genootschap) ('s-Gravenhage, 1981) no 221
CHEVALIER (U.), Répertoire des sources historiques du Moyen-age. Bio-bibliographie (Paris, 1877-1886. 1888 II) 3552
EBELS-HOVING (B.), 'Nederlandse geschiedschrijving 1350-1530. Een poging tot karakterisering', in: B. Ebels-Hoving, C.G. Santing, C.P.H.M. Tilmans, eds. Genoechlicke ende lustige historiën. Laatmiddeleeuwse geschiedschrijving in Nederland (Hilversum, 1987, Middeleeuwse Studies en Bronnen IV) 217-242
FOCKE (W.), Theodericus Pauli, ein Geschichtsschreiber des XV. Jahrhunderts, und sein Speculum Hystoriale (Halle 1892, diss. Halle-Wittenberg; ook verschenen als Hallische Beiträge zur Geschichtsforschung 1)
LULOFS (M.), 'Die van Brero heeft men eens gesien. De Brederode-kroniek van Jan van Leyden (ca. 1485)', in: B. Ebels-Hoving, C.G. Santing, C.P.H.M. Tilmans, eds. Genoechlicke ende lustige historiën. Laatmiddeleeuwse geschiedschrijving in Nederland (Hilversum 1987) 79-100
MULLER (S.), Lijst van Noord-Nederlandsche kronijken, met opgave van bestaande handschriften en litteratuur (Utrecht, 1880) 90
NIP (R.), ‘Pauli, Theodericus Franconi’, in: G. Dunphy, ed. The Encyclopedia of the Medieval Chronicle (Leiden/Boston, 2010) 1192
ROMEIN (J.M.), Geschiedenis van de Noord-Nederlandsche geschiedschrijving in de middeleeuwen: bijdrage tot de beschavingsgeschiedenis (Haarlem, 1932) 219-225
TILMANS (K.), Aurelius en de Divisiekroniek van 1517. Historiografie en humanisme in Holland in de tijd van Erasmus (Hilversum 1988)
VAN BERESTEYN (E.A.), Genealogisch Repertorium, 2 dln., bijgewerkt tot 1970 door H. L. KRUIMEL ('s-Gravenhage 1972)
VAN DER WERFF (E.O.), 'Twee Egmondse abtenlijsten in de werken van Theodericus Pauli (ca.1417-1493)', in: G.N.M. Vis, M. Mostert en P.J. Margry, eds. Heiligenlevens, annalen en kronieken. Geschiedschrijving in middeleeuws Egmond (Hilversum 1990) 145-169 (159)
VAN DER WERFF (E.O.), De werken van Dirk Frankensz. Pauw (Groningen 1983, onuitgegeven doctoraalscriptie RUG) 66-69
VAN NAERSSEN (W. F. R.), 'Dirck Franckensz. Pauw (Theodericus Pauli)', in: De Nederlandsche Leeuw, 50 (1932) 34-36
WAALE (M.J.), 'Pauli en het auteurschap van de Kronijcke des lants van Arckel', in: Tijdschrift voor Geschiedenis, 105 (1992) 166-192
WAALE (M.J.), De Arkelse oorlog 1401-1412. Een politieke, krijgskundige en economische analyse (Hilversum 1990)
Bibliotheca Neerlandica Manuscripta
BLÖTE (J. F. D.), 'Die Arkelsche Schwanrittersage', in: Zeitschrift für deutsches Altertum und deutsche Litteratur, 48 (1906) 371-399
BRUCH (H.), 'Een reeks 15e-eeuwsche kronieken van adellijke geslachten', in: De Nederlandse Leeuw, 49 (1931) 71-76
BRUCH (H.), 'Vijftiend' eeuwsche kronieken, I: Pauli en Anonymus de Arckel', in: Bijdragen voor de Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde, 8e r. 3 (1941-42) 223-236
BRUCH (H.), Chronographia Johannis de Beke ('s-Gravenhage 1973, RGP grote serie, 143) I-XXIII
BRUCH (H.), Supplement bij de Geschiedenis van de Noord-Nederlandsche geschiedschrijving in de Middeleeuwen (Haarlem, 1956) 68-70
CARASSO-KOK (M.), Repertorium van verhalende historische bronnen uit de middeleeuwen. Heiligenlevens, annalen, kronieken en andere in Nederland geschreven verhalende bronnen (Bibliografische reeks van het Nederlands Historisch Genootschap) ('s-Gravenhage, 1981) no 221
CHEVALIER (U.), Répertoire des sources historiques du Moyen-age. Bio-bibliographie (Paris, 1877-1886. 1888 II) 3552
EBELS-HOVING (B.), 'Nederlandse geschiedschrijving 1350-1530. Een poging tot karakterisering', in: B. Ebels-Hoving, C.G. Santing, C.P.H.M. Tilmans, eds. Genoechlicke ende lustige historiën. Laatmiddeleeuwse geschiedschrijving in Nederland (Hilversum, 1987, Middeleeuwse Studies en Bronnen IV) 217-242
FOCKE (W.), Theodericus Pauli, ein Geschichtsschreiber des XV. Jahrhunderts, und sein Speculum Hystoriale (Halle 1892, diss. Halle-Wittenberg; ook verschenen als Hallische Beiträge zur Geschichtsforschung 1)
LULOFS (M.), 'Die van Brero heeft men eens gesien. De Brederode-kroniek van Jan van Leyden (ca. 1485)', in: B. Ebels-Hoving, C.G. Santing, C.P.H.M. Tilmans, eds. Genoechlicke ende lustige historiën. Laatmiddeleeuwse geschiedschrijving in Nederland (Hilversum 1987) 79-100
MULLER (S.), Lijst van Noord-Nederlandsche kronijken, met opgave van bestaande handschriften en litteratuur (Utrecht, 1880) 90
NIP (R.), ‘Pauli, Theodericus Franconi’, in: G. Dunphy, ed. The Encyclopedia of the Medieval Chronicle (Leiden/Boston, 2010) 1192
ROMEIN (J.M.), Geschiedenis van de Noord-Nederlandsche geschiedschrijving in de middeleeuwen: bijdrage tot de beschavingsgeschiedenis (Haarlem, 1932) 219-225
TILMANS (K.), Aurelius en de Divisiekroniek van 1517. Historiografie en humanisme in Holland in de tijd van Erasmus (Hilversum 1988)
VAN BERESTEYN (E.A.), Genealogisch Repertorium, 2 dln., bijgewerkt tot 1970 door H. L. KRUIMEL ('s-Gravenhage 1972)
VAN DER WERFF (E.O.), 'Twee Egmondse abtenlijsten in de werken van Theodericus Pauli (ca.1417-1493)', in: G.N.M. Vis, M. Mostert en P.J. Margry, eds. Heiligenlevens, annalen en kronieken. Geschiedschrijving in middeleeuws Egmond (Hilversum 1990) 145-169 (159)
VAN DER WERFF (E.O.), De werken van Dirk Frankensz. Pauw (Groningen 1983, onuitgegeven doctoraalscriptie RUG) 66-69
VAN NAERSSEN (W. F. R.), 'Dirck Franckensz. Pauw (Theodericus Pauli)', in: De Nederlandsche Leeuw, 50 (1932) 34-36
WAALE (M.J.), 'Pauli en het auteurschap van de Kronijcke des lants van Arckel', in: Tijdschrift voor Geschiedenis, 105 (1992) 166-192
WAALE (M.J.), De Arkelse oorlog 1401-1412. Een politieke, krijgskundige en economische analyse (Hilversum 1990)
LINKS
Desiderata:
Naam van de Medewerker:
Renée Nip
Update:
2010-12-17 10:29:33
Naam van de Medewerker:
Renée Nip
Update:
2010-12-17 10:29:33
Koninklijke Commissie voor Geschiedenis
ISSN 2032-4677
© Copyright Narrative Sources 2024
ISSN 2032-4677
© Copyright Narrative Sources 2024
