narrative sources
Print | Sluit venster | NaSo 1 van 1
NL0291
Kroniek van Gelre of De nobili principatu Gelrie et eius origine
15e eeuw
Kronieken
Latijn
Dioc. Utrecht
Hertogdom Gelre
INCIPIT
Creator omnium, Deus, hominibus cunctis...
EXPLICIT
hs. Nijmegen: ... ac Iohannis, ducis moderni, germanam.-- hs. Hamburg: ... ad Flandriam remeavit.
Geslacht: M- Bio: priester (1ste verm. 1452); 1461-66 rector St.-Stevenskerk te Nijmegen; notaris; 1463 pastoor te Niel; 1475 kanunnik St.-Stevenskerk te Nijmegen; pastoor te Cuyk; geb. c.1415 te Nijmegen, zoon van Steven Stevensz.; gestudeerd in Keulen 1432-5, geen magistertitel; gest. na 1481, 1493? (De Mooy). (NaSo 1545): De schrijver noemt zich in het werk: Ne igitur legentibus et audientibus inde tedium generetur, eam abbreviando et continuando et ad meliorem intellectum deducendo ego, Wilhelmus de Berchen, canonicus ecclesie imperialis urbis Novi(ma)gensis ab Hectore filio Priami regis Trojanorum primo genito incipere decrevi. (NaSo 1851): De schrijver noemt zich in de proloog: De cuius urbis progenitoribus ego, Wilhelmus de Berchen, rector ecclesie parrochialis de Nyel Duyflie, originem traxisse dinoscor. (NaSo 1852): De schrijver noemt zich in de proloog: De cuius urbis progenitoribus ego, Wilhelmus de Berchen, rector ecclesie parrochialis de Nyel Duyflie, originem traxisse dinoscor. (NaSo 1546, 1855, 1856, 1858): De schrijver noemt zich niet, maar de tekst is in Willems autograaf voorhanden. (NaSo 1857): De schrijver zegt van zichzelf: de Arkel originem eorumque acta et gesta per me Wilhelmum de Berchen canonicum ecclesie almifici signiferi prothomartiris Stephani insignis urbis Novimagensis... ex Gelrie, Hollandie, Brabantie aliisque diversis terrarum cronicis et historiis... in unum diligenter collectam, hic inserere et conscribere curavi.-Status auteur (orde, functie):
REDACTIE
Locatie:Het hertogdom Gelre, waarschijnlijk Niel bij Nijmegen - Datering:jaren zestig van de 15e eeuw, eerste redactie - Opdracht: /
OMVANG
/
CONTEXT
De Kroniek van Gelre, vooral de tweede redactie, is zijn belangrijkste geschiedwerk. Daarnaast is een aantal door Willem van Berchen afgeschreven en gecompileerde kronieken (W028, W029, NL0293-NL0298) in één codex (autograaf) bewaard gebleven.
INHOUD
Kroniek van het graafschap, sedert 1339 hertogdom Gelre. De oorspronkelijke tekst is niet bewaard gebleven. Het afschrift te Nijmegen en de dáárvan weer afhankelijke afschriften komen waarschijnlijk neer op een verkorting van de niet meer voorhanden oorspronkelijke kroniek. De berichtgeving is uitvoerig tot in het jaar 1397; de periode 1402-1465 wordt beknopt beschreven. Gessler en Niermeyer betwijfelen daarom of Willem van Berchen de auteur van dit laatste gedeelte is.
BRONNEN
Johannes Beke, Chronographia ((voorloper) Chronicon Tielense, Jan Beke, Chronographia (zie Tilmans 1984).) (NaSo-Link)
INVLOED
Cornelis Aurelius, Divisiekroniek (Cornelis, Aurelius, Divisiekroniek)
Cronica comitum Hollandie, Zelandie aut dominorum Frisie (Cronica comitum Hollandie, Zelandie aut dominorum Frisie (zie Tilmans 1984))
Willem van Berchen, Kroniek van Gelre of De nobili principatu Gelrie et eius origine, 2de redactie
MANUSCRIPTEN
VERTALINGEN
EDITIES
HESSLER (P.), Die geldrische Chronik des Willem van Berchen über die Jahre 1343 bis 1481 (Geldern, 2007) (met gedeeltelijke Duitse vertaling van Gelderse kroniek II)
SLOET VAN DE BEELE (L. A. J. W.), Wilhelmus de Berchen, ...De nobili principatu Gelrie et eius origine (Hagae Comitum 1870) 1-128
LITERATUUR
ALBERTS, Geschiedenis van Gelderland (2de druk) 252-254
BEGHEYN (J.), 'Willem van Berchen (1415/20-ca. 1481)', in: Numaga, 18 (1971) 224-228
Bibliotheca Neerlandica Manuscripta
BLÖTE (J. F. D.), 'De Brabantsche en andere kronieken van Willem van Berchen', in: Bijdragen voor Geschiedenis en Oudheidkunde, 4e reeks 2 (1902) 26-41
BRUCH (H.), Supplement bij de Geschiedenis van de Noord-Nederlandsche geschiedschrijving in de Middeleeuwen (Haarlem, 1956) 52-53
CARASSO-KOK (M.), Repertorium van verhalende historische bronnen uit de middeleeuwen. Heiligenlevens, annalen, kronieken en andere in Nederland geschreven verhalende bronnen (Bibliografische reeks van het Nederlands Historisch Genootschap) ('s-Gravenhage, 1981) no 393
CHEVALIER (U.), Répertoire des sources historiques du Moyen-age. Bio-bibliographie (Paris, 1877-1886. 1888) 1932
DE MOOY (A. J.), De Gelderse kroniek van Willem van Berchen. Naar het Hamburgse handschrift uitgegeven over de jaren 1343-1481 (Arnhem 1950, diss. Amsterdam; Werken Gelre 24; bespreking door H. Bruch, in: Bijdragen voor de Geschiedenis van Nederland, 7 (1952-1953) XV-XXXV
DELAHAYE (A.), 'De werken van Willem van Berchen', in: Bijdragen en Mededelingen van de vereniging Gelre, 55 (1955-56) 37-39, 43-49
EBELS-HOVING (B.), 'Nederlandse geschiedschrijving 1350-1530. Een poging tot karakterisering', in: B. Ebels-Hoving, C.G. Santing, C.P.H.M. Tilmans, eds. Genoechlicke ende lustige historiën. Laatmiddeleeuwse geschiedschrijving in Nederland (Hilversum, 1987, Middeleeuwse Studies en Bronnen IV) 217-242
GESSLER (J.), NIERMEYER (J.F.), Florilegium Chronicorum Neerlandicorum. Een keuze uit de Latijnse kronieken van Noord-en Zuidnederland van de tiende tot de vijftiende eeuw ('s-Gravenhage, 1948) 253
KUYS (J.), ‘Willem van Berchen 1415/20-na juni 1481, kroniekschrijver en geestelijke’, in: J. Kuys e.a., eds. Biografisch Woordenboek Gelderland, IV (2004) 30-32
MEIJ (J.), 'De Gelderse bloem en de Gelderse kronieken', in: Bijdragen en Mededelingen van de vereniging Gelre, 66 (1972) 19
MULLER (S.), Lijst van Noord-Nederlandsche kronijken, met opgave van bestaande handschriften en litteratuur (Utrecht, 1880) 65-66
NIJSTEN (G.), Het hof van Gelre. Cultuur ten tijde van de hertogen uit het Gulikse en Egmondse huis (1371-1473) (Kampen 1992)
NIJSTEN (G.), In the Shadow of Burgundy. The Court of Guelders in the Late Middle Ages (Cambridge/New York, 2004)
NOORDZIJ (A.), ‘Geschiedschrijving en nationale identiteit. Gelre in de vijftiende en zestiende eeuw’, in: Bijdragen en Mededelingen van de vereniging Gelre, 95 (2004) 6-48
NOORDZIJ (A.), ‘Tussen publiek en privaat. Partijstrijd in Gelre in de veertiende eeuw’, Tijdschrift voor Geschiedenis, 123 (2010) 226-239 (passim)
NOORDZIJ (A.), ‘Willem of Berchem’, in: G. Dunphy, ed. The Encyclopedia of the Medieval Chronicle (Leiden/Boston, 2010) 1507-1509
NOORDZIJ (A.), Gelre. Dynastie, land en identiteit in de late middeleeuwen (Hilversum, 2009)
POST (R.R.), Kerkgeschiedenis van Nederland in de Middeleeuwen, II (Utrecht, 1957) 195
POTTHAST (A.), Bibliotheca Historica Medii Aevi, Wegweiser durch die Geschichtswerke des europäischen Mittelalters bis 1500, I (Berlin, 1896) 553
ROMEIN (J.M.), Geschiedenis van de Noord-Nederlandsche geschiedschrijving in de middeleeuwen: bijdrage tot de beschavingsgeschiedenis (Haarlem, 1932) 130-133
SLOET VAN DE BEELE (L. A. J. W.), Wilhelmus de Berchen, ...De nobili principatu Gelrie et eius origine (Hagae Comitum 1870) VI-XVIII
TILMANS (C.P.H.M.), 'De Bourgondische dreiging en de vijftiende-eeuwse geschiedschrijving in Gelre. De kronieken van Willem van Berchen (ca. 1415 - na 1481)', in: Kroniek Arnhem, 5 (1988) 55-67
TILMANS (C.P.H.M.), 'De Hollandse kroniek van Willem van Berchen', in: Holland, 16 (1984) 101-121
TILMANS (K.), Aurelius en de Divisiekroniek van 1517. Historiografie en humanisme in Holland in de tijd van Erasmus (Hilversum 1988)
VAN DEN HOMBERGH (F.A.H.), 'Brugman en de brief; een onbekend stukje Gelderse geschiedschrijving?', in: Bijdragen en mededelingen van de vereniging Gelre, 76 (1985) 36-47
LINKS
Desiderata:


Naam van de Medewerker:
Renée Nip

Update:
2011-07-29 16:51:23