narrative sources
Print | Sluit venster | NaSo 1 van 1
NL0292
Kroniek van Gelre of De nobili principatu Gelrie et eius origine
15e eeuw
Kronieken
Latijn
Dioc. Utrecht
Hertogdom Gelre
INCIPIT
Creator omnium, Deus, hominibus cunctis...
EXPLICIT
... ad Flandriam remeavit.
Geslacht: M- Bio: priester (1ste verm. 1452); 1461-66 rector St.-Stevenskerk te Nijmegen; notaris; 1463 pastoor te Niel; 1475 kanunnik St.-Stevenskerk te Nijmegen; pastoor te Cuyk; geb. c.1415 te Nijmegen, zoon van Steven Stevensz.; gestudeerd in Keulen 1432-5, geen magistertitel; gest. na 1481, 1493? (De Mooy). (NaSo 1545): De schrijver noemt zich in het werk: Ne igitur legentibus et audientibus inde tedium generetur, eam abbreviando et continuando et ad meliorem intellectum deducendo ego, Wilhelmus de Berchen, canonicus ecclesie imperialis urbis Novi(ma)gensis ab Hectore filio Priami regis Trojanorum primo genito incipere decrevi. (NaSo 1851): De schrijver noemt zich in de proloog: De cuius urbis progenitoribus ego, Wilhelmus de Berchen, rector ecclesie parrochialis de Nyel Duyflie, originem traxisse dinoscor. (NaSo 1852): De schrijver noemt zich in de proloog: De cuius urbis progenitoribus ego, Wilhelmus de Berchen, rector ecclesie parrochialis de Nyel Duyflie, originem traxisse dinoscor. (NaSo 1546, 1855, 1856, 1858): De schrijver noemt zich niet, maar de tekst is in Willems autograaf voorhanden. (NaSo 1857): De schrijver zegt van zichzelf: de Arkel originem eorumque acta et gesta per me Wilhelmum de Berchen canonicum ecclesie almifici signiferi prothomartiris Stephani insignis urbis Novimagensis... ex Gelrie, Hollandie, Brabantie aliisque diversis terrarum cronicis et historiis... in unum diligenter collectam, hic inserere et conscribere curavi.-Status auteur (orde, functie):
REDACTIE
Locatie:Het hertogdom Gelre, waarschijnlijk Niel bij Nijmegen - Datering:jaren zeventig van de 15e eeuw, 2de redactie, volgens Mooy ed. is dit de door Willem van Berchen verzorgde eindredactie. In het Hamburgse afschrift staan echter ook opmerkingen van een tegenstander van Willem van Berchen; deze hebben waarschijnlijk in de marge van het voorbeeld gestaan - Opdracht: /
OMVANG
/
CONTEXT
De Kroniek van Gelre, vooral de tweede redactie, is zijn belangrijkste geschiedwerk. Daarnaast is een aantal door Willem van Berchen afgeschreven en gecompileerde kronieken (W028, W029, NL0293-NL0298) in één codex (autograaf) bewaard gebleven.
INHOUD
Kroniek van het graafschap, sedert 1339 hertogdom Gelre. Het Hamburgse afschrift laat voor de periode tot 1397 enkele kleine verschillen zien met de eerste redactie in het Nijmeegse handschrift. De tweede redactie geeft een uitvoerig verhaal voor de periode 1397-1481; het laatste gedeelte van deze redactie wordt gevormd door de Historia captivitatis Adolphi Gelriae ducis, die ook in Willem van Berchens Cronica comitum Hollandie, Zelandie aut dominorum Frisie is te vinden (NL0294).
BRONNEN
Willem van Berchen (Willem van Berchens compilatie (W028, W029, NL0293-NL02982), zie Tilmans (1984).)
Willem van Berchen, De nobili principatu Gelrie et eius origine (Willem van Berchen, Kroniek van Gelre of De nobili principatu Gelrie et eius origine, 1ste redactie)
INVLOED
Cornelis Aurelius, Divisiekroniek
MANUSCRIPTEN
VERTALINGEN
(Niet opgegeven) Fragm. G.J.M. BARTELINK, 'Een Latijns gedicht over de slag bij Niftrik in 1388', Numaga jrg. XXIX,2 (1982) 58-59.
EDITIES
BARTELINK (G.J.M.), 'Een Latijns gedicht over de slag bij Niftrik in 1388', in: Numaga, 29/2 (1982) 57-58
DE MOOY (A. J.), De Gelderse kroniek van Willem van Berchen. Naar het Hamburgse handschrift uitgegeven over de jaren 1343-1481 (Arnhem 1950, diss. Amsterdam; Werken Gelre 24) 1-159
HESSLER (P.), Die geldrische Chronik des Willem van Berchen über die Jahre 1343 bis 1481 (Geldern, 2007) (met gedeeltelijke Duitse vertaling van Gelderse kroniek II)
LITERATUUR
ALBERTS, Geschiedenis van Gelderland (2de druk) 252-254
BARTELINK (G.J.M.), 'Een Latijns gedicht over de slag bij Niftrik in 1388', in: Numaga, 29/2 (1982) 56-63
BEGHEYN (J.), 'Willem van Berchen (1415/20-ca. 1481)', in: Numaga, 18 (1971) 224-228
Bibliotheca Neerlandica Manuscripta
BLÖTE (J. F. D.), 'De Brabantsche en andere kronieken van Willem van Berchen', in: Bijdragen voor Geschiedenis en Oudheidkunde, 4e reeks 2 (1902) 26-41
BRUCH (H.), Supplement bij de Geschiedenis van de Noord-Nederlandsche geschiedschrijving in de Middeleeuwen (Haarlem, 1956) 52-53
CARASSO-KOK (M.), Repertorium van verhalende historische bronnen uit de middeleeuwen. Heiligenlevens, annalen, kronieken en andere in Nederland geschreven verhalende bronnen (Bibliografische reeks van het Nederlands Historisch Genootschap) ('s-Gravenhage, 1981) no 393
CHEVALIER (U.), Répertoire des sources historiques du Moyen-age. Bio-bibliographie (Paris, 1877-1886. 1888) 1932
DE MOOY (A. J.), ed. (bespreking door W. J. ALBERTS in: Tijdschrift voor Geschiedenis, 64 (1951) 186-189 en door H. BRUCH in: Bijdragen voor de Geschiedenis der Nederlanden, 7 (1952-53) 316-318) XV-XXXV
DELAHAYE (A.), 'De werken van Willem van Berchen', in: Bijdragen en Mededelingen van de vereniging Gelre, 55 (1955-56) 37-39, 43-49
EBELS-HOVING (B.), 'Nederlandse geschiedschrijving 1350-1530. Een poging tot karakterisering', in: B. Ebels-Hoving, C.G. Santing, C.P.H.M. Tilmans, eds. Genoechlicke ende lustige historiën. Laatmiddeleeuwse geschiedschrijving in Nederland (Hilversum, 1987, Middeleeuwse Studies en Bronnen IV) 217-242
GESSLER (J.), NIERMEYER (J.F.), Florilegium Chronicorum Neerlandicorum. Een keuze uit de Latijnse kronieken van Noord-en Zuidnederland van de tiende tot de vijftiende eeuw ('s-Gravenhage, 1948) 253
KUYS (J.), ‘Willem van Berchen 1415/20-na juni 1481, kroniekschrijver en geestelijke’, in: J. Kuys e.a., eds. Biografisch Woordenboek Gelderland, IV (2004) 30-32
MEIJ (J.), 'De Gelderse bloem en de Gelderse kronieken', in: Bijdragen en Mededelingen van de vereniging Gelre, 66 (1972) 19
MULLER (S.), Lijst van Noord-Nederlandsche kronijken, met opgave van bestaande handschriften en litteratuur (Utrecht, 1880) 65-66
NIJSTEN (G.), Het hof van Gelre. Cultuur ten tijde van de hertogen uit het Gulikse en Egmondse huis (1371-1473) (Kampen 1992)
NIJSTEN (G.), In the Shadow of Burgundy. The Court of Guelders in the Late Middle Ages (Cambridge/New York, 2004)
NOORDZIJ (A.), ‘Geschiedschrijving en nationale identiteit. Gelre in de vijftiende en zestiende eeuw’, in: Bijdragen en Mededelingen van de vereniging Gelre, 95 (2004) 6-48
NOORDZIJ (A.), ‘Willem of Berchem’, in: G. Dunphy, ed. The Encyclopedia of the Medieval Chronicle (Leiden/Boston, 2010) 1507-1509
NOORDZIJ (A.), Gelre. Dynastie, land en identiteit in de late middeleeuwen (Hilversum, 2009)
POST (R.R.), Kerkgeschiedenis van Nederland in de Middeleeuwen, II (Utrecht, 1957) 195
POTTHAST (A.), Bibliotheca Historica Medii Aevi, Wegweiser durch die Geschichtswerke des europäischen Mittelalters bis 1500, I (Berlin, 1896) 553
ROMEIN (J.M.), Geschiedenis van de Noord-Nederlandsche geschiedschrijving in de middeleeuwen: bijdrage tot de beschavingsgeschiedenis (Haarlem, 1932) 130-133
SLOET VAN DE BEELE (L. A. J. W.), Wilhelmus de Berchen, ...De nobili principatu Gelrie et eius origine (Hagae Comitum 1870) VI-XVIII
TILMANS (C.P.H.M.), 'De Bourgondische dreiging en de vijftiende-eeuwse geschiedschrijving in Gelre. De kronieken van Willem van Berchen (ca. 1415 - na 1481)', in: Kroniek Arnhem, 5 (1988) 55-67
TILMANS (C.P.H.M.), 'De Hollandse kroniek van Willem van Berchen', in: Holland, 16 (1984) 101-121
TILMANS (K.), Aurelius en de Divisiekroniek van 1517. Historiografie en humanisme in Holland in de tijd van Erasmus (Hilversum 1988)
VAN DEN HOMBERGH (F.A.H.), 'Brugman en de brief; een onbekend stukje Gelderse geschiedschrijving?', in: Bijdragen en mededelingen van de vereniging Gelre, 76 (1985) 36-47
LINKS
Desiderata:


Naam van de Medewerker:
Renée Nip

Update:
2010-12-22 10:24:48