1737
NL0177
Die cronike of die hystorie van Hollant van Zeelant ende Vrieslant ende van den sticht van UtrechtGouds kroniekje
15e eeuw
Kronieken
Nederlands
Dioc. Utrecht
INCIPIT
Lange soo is my gebeden dat ick doch woude bescrijven...-- Eerste vervolg: Philips hartoech van Burgongen grave van...-- Tweede vervolg: Kaerl hartoech van Bourgoengen hertoech Philipssoen was...
EXPLICIT
... Ende nu is Henegouwen, Hollant, Zeelant, ende Vrieslant, gheheel ende al gecomen aen Hertoch Philips van Burgongien die dat lant sonder oorlogh hielt.-- Eerste vervolg: ...en hoe dattet ghedadinct wort dat en weet ic niet.-- Tweede vervolg: ...die daernae trouwede hartoch Maximiliaen van Oestenrijck des keysers Fredericus sijn soen.
Geslacht: M- Bio: Op grond van de Delftse kleuring van sommige passages oppert Janse de mogelijkheid van een Delftse auteur. Harde bewijzen hiervoor ontbreken echter. Wel had de auteur veel belangstelling voor de positie van de stad Delft (zie Janse 2001, 152-56). Vroeger werd de kroniek aan Jan van Naaldwijk (NaSo 2117, 2118) toegeschreven (De Wind, 80-81). De Wind en Muller schrijven de vervolgen toe aan Jan van Naaldwijk. Romein, 107, is het hier echter niet mee eens.-Status auteur (orde, functie):
REDACTIE
Locatie:Het graafschap Holland - Datering:oorspronkelijke versie: omstreeks 1440, tijdens de regering van Filips van Bourgondië (Fruin (1872) 18-20). Er zijn twee vervolgen op deze kroniek: een eerste, dat loopt van 1436 tot in 1456 en een tweede dat tot in 1477 loopt. De handschriften wijken nogal van elkaar af. De vervolgen zijn min of meer gelijktijdig met de daarin beschreven gebeurtenissen opgetekend - Opdracht: /
OMVANG
/
CONTEXT
Petrus Scriverius bezorgde de kroniek de naam Gouds kroniekje op grond van de eerste druk uit 1478, die bij Gheraert Leeu te Gouda gedrukt werd
INHOUD
Kroniek van Holland, Zeeland, Friesland en Utrecht, vanaf de verwoesting van Troje in 946 voor Christus tot de dood van Jacoba van Beieren in 1437 (lees 1436). Het eerste vervolg handelt onder andere over de partijstrijd in de jaren veertig van de vijftiende eeuw en eindigt met het beleg van Deventer in 1456. Het tweede vervolg beschrijft de veldtochten van Karel de Stoute tegen Lodewijk XI en tegen Luik. Dit vervolg eindigt met een verslag van de Lotharingse veldtochten in 1476-1477.
BRONNEN
INVLOED
MANUSCRIPTEN
Bern, Stadt- und Burgerbibliothek
Brussel/Bruxelles, Koninklijke Bibliotheek/Bibliothèque Royale
Den Haag, Koninklijke Bibliotheek
Den Haag, Koninklijke Bibliotheek
Den Haag, Rijksmuseum Meermanno-Westreenianum (Museum van het Boek)
Leeuwarden, Bibliotheek Fries Genootschap
Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit
Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit
Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit
Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit
London, British Library
Utrecht, Universiteitsbibliotheek
Utrecht, Universiteitsbibliotheek
Wien, Haus-, Hof- und Staatsarchiv
Brussel/Bruxelles, Koninklijke Bibliotheek/Bibliothèque Royale
Den Haag, Koninklijke Bibliotheek
Den Haag, Koninklijke Bibliotheek
Den Haag, Rijksmuseum Meermanno-Westreenianum (Museum van het Boek)
Leeuwarden, Bibliotheek Fries Genootschap
Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit
Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit
Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit
Leiden, Bibliotheek der Rijksuniversiteit
London, British Library
Utrecht, Universiteitsbibliotheek
Utrecht, Universiteitsbibliotheek
Wien, Haus-, Hof- und Staatsarchiv
VERTALINGEN
EDITIES
(S.N.), Hier beghint die cronike of die hystorie van Hollant, van Zeelant ende Vrieslant ende van den sticht van Utrecht, ter Goude 1478 ((Campbell nr. 505); (Delft 1480-84) (In de UB, Amsterdam is een fragment van een Delftse druk tussen 1483 en 1486 aanwezig.) (Campbell nr. 506) (Leyden 1483) (Campbell nr. 507))
NIEUWENHUYZEN (J. J.), 'Koning Artur, legenden', in: De Dietsche Warande 2 (1856) 349-351 (één van de toevoegingen in het hs. Leiden, UB: Ltk. 1564)
SCRIVERIUS, Het oude Goutsche Chronycxken, of Historie van Hollandt, Zeelandt, Vrieslandt en Utrecht met een Byvoeghsel, tot aan de laatste Graaf van Hollandt (Amsterdam 1663) 1-129 (met toevoeging 130-150) (In de UB, Leiden zijn drie exemplaren aanwezig met aantekeningen van Scriverius, A. Matthaeus en van der Schelling.)
NIEUWENHUYZEN (J. J.), 'Koning Artur, legenden', in: De Dietsche Warande 2 (1856) 349-351 (één van de toevoegingen in het hs. Leiden, UB: Ltk. 1564)
SCRIVERIUS, Het oude Goutsche Chronycxken, of Historie van Hollandt, Zeelandt, Vrieslandt en Utrecht met een Byvoeghsel, tot aan de laatste Graaf van Hollandt (Amsterdam 1663) 1-129 (met toevoeging 130-150) (In de UB, Leiden zijn drie exemplaren aanwezig met aantekeningen van Scriverius, A. Matthaeus en van der Schelling.)
LITERATUUR
Bibliotheca Neerlandica Manuscripta
BOLHUIS VAN ZEEBURGH (J.), 'Hollandsche geschiedbronnen voor het Beiersche tijdperk, 1345-1436', Bijdragen voor Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde, 8 (1875) 347-376
BOLHUIS VAN ZEEBURGH (J.), Friesche geschiedschrijving, 92-96
BRUCH (H.), Supplement bij de Geschiedenis van de Noord-Nederlandsche geschiedschrijving in de Middeleeuwen (Haarlem, 1956) 39-40
CARASSO-KOK (M.), 'Het woud zonder Genade', in: Bijdragen en mededelingen betreffende de geschiedenis der Nederlanden, 107 (1992) 241-263
CARASSO-KOK (M.), Repertorium van verhalende historische bronnen uit de middeleeuwen. Heiligenlevens, annalen, kronieken en andere in Nederland geschreven verhalende bronnen (Bibliografische reeks van het Nederlands Historisch Genootschap) ('s-Gravenhage, 1981) no 152
DE WIND (S.), Bibliotheek der Nederlandsche geschiedschrijvers (Middelburg, 1835) 80-82
DRAAK (A.M.E.), 'Het wout sonder genade', in: De Nieuwe Taalgids, 30 (1936) 125-129
FRUIN (R.), 'Naschrift op het opstel: Nog eens over Albert Beilinc', in: Bijdragen voor Vaderlanse Geschiedenis en Oudheidkunde, 7 (1872) 93-100
FRUIN (R.), 'Nog eens over Albert Beilinc', in: Bijdragen voor Vaderlanse Geschiedenis en Oudheidkunde, 7 (1872) 14-28
HUCHENHOLTZ (F.W.N.), 'Zeventiende-eeuwse historische kritiek, bekeken door de ogen van een mediëvist', in: H.B. Teunis, V. Tongerloo, eds. Middeleeuwen tussen Erasmus en heden (Amsterdam, Dieren 1986) 51-62
JANSE (A.), ‘De gelaagdheid van een laatmiddeleeuwse kroniek. De ontstaansgeschiedenis van het zogenaamde Goudse kroniekje’, in: Queeste, 8 (2001) 134-159
JANSE (A.), ‘De Historie van Hollant. Een nieuw begin in de Hollandse geschiedschrijving in de 15de eeuw’, in: Millennium: tijdschrift voor middeleeuwse studies, 21 (2007) 19-38
JANSE (A.), ‘Goutsch Cronijxcken’, in: G. Dunphy, ed. The Encyclopedia of the Medieval Chronicle (Leiden/Boston, 2010) 725
JANSE (A.), Grenzen aan de macht. De Friese oorlog van de graven van Holland omstreeks 1400 ('s-Gravenhage, 1993)
KEESMAN (W.), ‘De Hollandse oudheid in het Gouds kroniekje. Over drukpers en geschiedschrijving’, in: Spiegel der Letteren, 49/2. Literatuur in handschrift en druk in de late middeleeuwen en vroegmoderne tijd (2007) 165-182
LEVELT (S.), Jan van Naaldwijk's Chronicles of Holland. Continuity and Transformation in the Historical Tradition of Holland during the Early Sixteenth Century (Hilversum, 2011) 51-58
MULLER (S.), Lijst van Noord-Nederlandsche kronijken, met opgave van bestaande handschriften en litteratuur (Utrecht, 1880) 15-6, 26-7
Repertorium Fontium Historiae Medii Aevi, III (Roma, 1962-) I 346
ROMEIN (J.M.), Geschiedenis van de Noord-Nederlandsche geschiedschrijving in de middeleeuwen: bijdrage tot de beschavingsgeschiedenis (Haarlem, 1932) 107-9
SCRIVERIUS, Het oude Goutsche Chronycxken, of Historie van Hollandt, Zeelandt, Vrieslandt en Utrecht met een Byvoeghsel, tot aan de laatste Graaf van Hollandt (Amsterdam, 1663) 199-280
VAN ANROOIJ (W.), 'Middeleeuwse sporen van de Haarlemse Damiate-legende', in: E.K. Grootes, ed. Haarlems Helicon. Literatuur en toneel te Haarlem vóór 1800 (Hilversum, 1993) 11-25
VAN DER MAREL (H.), 'Op een tijt street dese Coninc Artur ieghen die wilde wrede slauen die men nu Hollanders hiet. Koning Artur in de laatmiddeleeuwse Hollandse kroniekschrijving', in: B. Ebels-Hoving, C.G. Santing, C.P.H.M. Tilmans, eds. Genoechlicke ende lustige historiën. Laatmiddeleeuwse geschiedschrijving in Nederland (Hilversum, 1987) 177-90
VAN MOOLENBROEK (J.), 'De ketting van Damietta, een Haarlems zaagschip en Willem I van Holland. Over de wording en standaardisering van een kruistochtmythe', Jaarboek voor middeleeuwse geschiedenis, 14 (2011) 113-149 (120-122)
VERBEIJ-SCHILLINGS (J.), Beeldvorming in Holland. Heraut Beyeren en de historiografie omstreeks 1400. Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 13 (Amsterdam, 1995)
VERBIJ-SCHILLINGS (J.), 'Het beeld van de Friezen in de Hollandse geschiedschrijving van de vijftiende eeuw', in: PH. H. Breuker, A. Janse, eds. Negen eeuwen Friesland-Holland. Geschiedenis van een haat-liefdeverhouding (Zutphen, 1997) 109-119
VERBIJ-SCHILLINGS (J.), 'Vanuit Hollands perspectief: een geschiedenis van de Friezen', in: Philologia Frisica Anno 1996. Lezingen fan it fjirtjinde Frysk filologenkongres 23, 24 en 25 oktober 1996 (Ljouwert, 1998) 71-92
BOLHUIS VAN ZEEBURGH (J.), 'Hollandsche geschiedbronnen voor het Beiersche tijdperk, 1345-1436', Bijdragen voor Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde, 8 (1875) 347-376
BOLHUIS VAN ZEEBURGH (J.), Friesche geschiedschrijving, 92-96
BRUCH (H.), Supplement bij de Geschiedenis van de Noord-Nederlandsche geschiedschrijving in de Middeleeuwen (Haarlem, 1956) 39-40
CARASSO-KOK (M.), 'Het woud zonder Genade', in: Bijdragen en mededelingen betreffende de geschiedenis der Nederlanden, 107 (1992) 241-263
CARASSO-KOK (M.), Repertorium van verhalende historische bronnen uit de middeleeuwen. Heiligenlevens, annalen, kronieken en andere in Nederland geschreven verhalende bronnen (Bibliografische reeks van het Nederlands Historisch Genootschap) ('s-Gravenhage, 1981) no 152
DE WIND (S.), Bibliotheek der Nederlandsche geschiedschrijvers (Middelburg, 1835) 80-82
DRAAK (A.M.E.), 'Het wout sonder genade', in: De Nieuwe Taalgids, 30 (1936) 125-129
FRUIN (R.), 'Naschrift op het opstel: Nog eens over Albert Beilinc', in: Bijdragen voor Vaderlanse Geschiedenis en Oudheidkunde, 7 (1872) 93-100
FRUIN (R.), 'Nog eens over Albert Beilinc', in: Bijdragen voor Vaderlanse Geschiedenis en Oudheidkunde, 7 (1872) 14-28
HUCHENHOLTZ (F.W.N.), 'Zeventiende-eeuwse historische kritiek, bekeken door de ogen van een mediëvist', in: H.B. Teunis, V. Tongerloo, eds. Middeleeuwen tussen Erasmus en heden (Amsterdam, Dieren 1986) 51-62
JANSE (A.), ‘De gelaagdheid van een laatmiddeleeuwse kroniek. De ontstaansgeschiedenis van het zogenaamde Goudse kroniekje’, in: Queeste, 8 (2001) 134-159
JANSE (A.), ‘De Historie van Hollant. Een nieuw begin in de Hollandse geschiedschrijving in de 15de eeuw’, in: Millennium: tijdschrift voor middeleeuwse studies, 21 (2007) 19-38
JANSE (A.), ‘Goutsch Cronijxcken’, in: G. Dunphy, ed. The Encyclopedia of the Medieval Chronicle (Leiden/Boston, 2010) 725
JANSE (A.), Grenzen aan de macht. De Friese oorlog van de graven van Holland omstreeks 1400 ('s-Gravenhage, 1993)
KEESMAN (W.), ‘De Hollandse oudheid in het Gouds kroniekje. Over drukpers en geschiedschrijving’, in: Spiegel der Letteren, 49/2. Literatuur in handschrift en druk in de late middeleeuwen en vroegmoderne tijd (2007) 165-182
LEVELT (S.), Jan van Naaldwijk's Chronicles of Holland. Continuity and Transformation in the Historical Tradition of Holland during the Early Sixteenth Century (Hilversum, 2011) 51-58
MULLER (S.), Lijst van Noord-Nederlandsche kronijken, met opgave van bestaande handschriften en litteratuur (Utrecht, 1880) 15-6, 26-7
Repertorium Fontium Historiae Medii Aevi, III (Roma, 1962-) I 346
ROMEIN (J.M.), Geschiedenis van de Noord-Nederlandsche geschiedschrijving in de middeleeuwen: bijdrage tot de beschavingsgeschiedenis (Haarlem, 1932) 107-9
SCRIVERIUS, Het oude Goutsche Chronycxken, of Historie van Hollandt, Zeelandt, Vrieslandt en Utrecht met een Byvoeghsel, tot aan de laatste Graaf van Hollandt (Amsterdam, 1663) 199-280
VAN ANROOIJ (W.), 'Middeleeuwse sporen van de Haarlemse Damiate-legende', in: E.K. Grootes, ed. Haarlems Helicon. Literatuur en toneel te Haarlem vóór 1800 (Hilversum, 1993) 11-25
VAN DER MAREL (H.), 'Op een tijt street dese Coninc Artur ieghen die wilde wrede slauen die men nu Hollanders hiet. Koning Artur in de laatmiddeleeuwse Hollandse kroniekschrijving', in: B. Ebels-Hoving, C.G. Santing, C.P.H.M. Tilmans, eds. Genoechlicke ende lustige historiën. Laatmiddeleeuwse geschiedschrijving in Nederland (Hilversum, 1987) 177-90
VAN MOOLENBROEK (J.), 'De ketting van Damietta, een Haarlems zaagschip en Willem I van Holland. Over de wording en standaardisering van een kruistochtmythe', Jaarboek voor middeleeuwse geschiedenis, 14 (2011) 113-149 (120-122)
VERBEIJ-SCHILLINGS (J.), Beeldvorming in Holland. Heraut Beyeren en de historiografie omstreeks 1400. Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 13 (Amsterdam, 1995)
VERBIJ-SCHILLINGS (J.), 'Het beeld van de Friezen in de Hollandse geschiedschrijving van de vijftiende eeuw', in: PH. H. Breuker, A. Janse, eds. Negen eeuwen Friesland-Holland. Geschiedenis van een haat-liefdeverhouding (Zutphen, 1997) 109-119
VERBIJ-SCHILLINGS (J.), 'Vanuit Hollands perspectief: een geschiedenis van de Friezen', in: Philologia Frisica Anno 1996. Lezingen fan it fjirtjinde Frysk filologenkongres 23, 24 en 25 oktober 1996 (Ljouwert, 1998) 71-92
LINKS
Desiderata:
Naam van de Medewerker:
Jelma Hoekstra
Update:
2013-06-03 15:00:51
© The Narrative Sources from the Medieval Low Countries. De verhalende bronnen uit de Zuidelijke Nederlanden (Brussel: Koninklijke Commissie voor Geschiedenis, sinds 2009). URL: www.narrative-sources.be (geraadpleegd op 19 mei 2024).
Naam van de Medewerker:
Jelma Hoekstra
Update:
2013-06-03 15:00:51
© The Narrative Sources from the Medieval Low Countries. De verhalende bronnen uit de Zuidelijke Nederlanden (Brussel: Koninklijke Commissie voor Geschiedenis, sinds 2009). URL: www.narrative-sources.be (geraadpleegd op 19 mei 2024).
