narrative sources

1879
        NL0319
Chronicon Windeshemense
15e eeuw
Kronieken
Latijn
Dioc. Hildesheim
INCIPIT
Proloog a: In nomine sancte et individue trinitatis...-- Corpus a: Divina providentia senescentem mundum...-- Proloog b: Illustrium patrum gesta preclara...-- Corpus b: Laudemus viros gloriosos patres...
EXPLICIT
a: ... per infinita secula seculorum. Amen.-- b: ...vivit et regnat Deus benedictus in secula. Amen.
Geslacht: M- Bio: Johannes Busch werd in 1399 of 1400 te Zwolle geboren. In 1417 deed hij zijn intrede in het klooster Windesheim. Na zijn priesterweiding in 1424 verbleef Johannes Busch veelvuldig in verschillende Duitse kloosters van de Windesheimer Congregatie om hervormingen door te voeren. In de jaren 1454-1459 was hij terug in Windesheim. Daarna ging hij naar Sulta bij Hildesheim, waar hij ook al eerder lange tijd was geweest. Johannes Busch overleed aldaar in 1479 of 1480. Behalve het hieronder opgenomen werk schreef Johannes Busch verschillende andere teksten. Tijdens zijn verblijf in Sulta schreef hij het Liber de reformatione monasteriorum (ed. Grube). Petrus Trudonensis (zie lit.) vermeldt nog een werk, dat thans niet bekend is; De origine et progressu canonicae Sancti Bartholomaci in Sulta. Voorts is een Vita sancti Lebuini aan Johannes Busch toegeschreven (zie NL0090). Van der Woude (zie lit., 154-159) vermoedt dat Johannes Busch de schrijver is van de tiende distinctie van het Speculum exemplorum, waarvan in 1481 te Deventer de eerste editie verscheen (Campbell no 1568). Deze tiende distinctie is uitgegeven door B. Kruitwagen, in BBH 29 (1905) 369-453 (zie ook NaSo 2128).-Status auteur (orde, functie): Augustijnerkoorheren (CSA)
REDACTIE
Locatie:Sulta - Datering:1464. Het Chronicon Windeshemense bestaat uit twee delen: (a) Liber de origine Devocionis Moderne en (b) Liber de viris illustribus. De volgorde waarin beide boeken geplaatst zijn, is in de handschriften verschillend. Van het Chronicon Windeshemense zijn twee redacties bekend. In de eerste redactie (zie NL0318) heeft de schrijver slechts beoogd de geschiedenis van het klooster Windesheim te schrijven. De hier beschreven tweede redactie heeft een veel ruimere opzet, namelijk de geschiedenis van de gehele Windesheimer Congregatie - Opdracht: /
OMVANG
/
CONTEXT
Johannes Busch verbleef tweemaal lange tijd in het regulierenklooster in Sulta om er hervormingen door te voeren.
INHOUD
In het Liber de origine Devocionis Moderne worden het leven en werk van Geert Grote, de stichting van het klooster Windesheim en het ontstaan van de Windesheimer Congregatie beschreven. In het Liber de viris illustribus zijn levensbeschrijvingen te vinden van onder anderen Johan Vos van Heusden, Arnold Kalkar en Gerard Delft en van alle bewoners van het klooster Windesheim, die op het moment waarop Johan Busch zijn kroniek schreef, overleden waren. In een groot aantal handschriften van de tweede redactie staat de door Johan Busch vervaardigde Latijnse vertaling van een Middelnederlands gedicht: De vita et passione Domini Nostri.
BRONNEN
INVLOED
MANUSCRIPTEN
Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preussischer Kulturbesitz, Phil. Latein
Brussel/Bruxelles, Bibliotheek der Bollandisten/Bibliothèque des Bollandistes
Brussel/Bruxelles, Koninklijke Bibliotheek/Bibliothèque Royale
Brussel/Bruxelles, Koninklijke Bibliotheek/Bibliothèque Royale
Darmstadt, Hessische Landes-und Hochschulbibliothek
Den Haag, Koninklijke Bibliotheek
Den Haag, Koninklijke Bibliotheek
Kiel, Universitätsbibliothek
København, Kongelige Bibliotek (Nationalbiblioteket/ Universitetsbibliotek)
London, British Library
Paris, Bibliothèque Nationale de France
Trier, Stadtbibliothek
Trier, Stadtbibliothek
Trier, Stadtbibliothek
Utrecht, Universiteitsbibliotheek
VERTALINGEN
EDITIES
BECKER (V.), 'Eene onbekende kronijk van het klooster te Windesheim', in: Bijdragen en Mededelingen van het Historisch Genootschap te Utrecht 10 (1887) 387-445
GRUBE (K.), Des Augustiner Propstes Iohannes Busch Chronicon Windeshemense und Liber de reformatione monasteriorum (Halle 1886, Geschichtsquellen der Provinz Sachsen und angrenzender Gebiete 19; fotograf. herdr. Farnborough 1968) 1-375
ROSWEYDE (H.), Chronicon Canonicorum Regularium ordinis S. Augustini Capituli Windesemensis auctore Ioanne Buschio Can. Reg. Accedit Chronicon Montis S. Agnetis auctore Thoma á Kempis Can. Reg. (Antverpiae 1621) 1-636
LITERATUUR
(S.N.), Thomas a Kempis en de Moderne Devotie, tentoonstellingscatalogus (Brussel/Zwolle 1971) 17
ACQUOY (J.G.R.), Het klooster te Windesheim en zijn invloed, 1 (Utrecht, 1875-80; reprint: Amsterdam, 1968) 312-320
ACQUOY (J.G.R.), Het klooster te Windesheim en zijn invloed, 2 (Utrecht, 1875-80; reprint: Amsterdam, 1968) 212
ALBERTS, Historiographie 59 160
AXTERS (S.), Geschiedenis van de vroomheid in de Nederlanden. 3: De moderne devotie 1380-1550 (Antwerpen, 1956) 119-120, 150
BANGE (P.), 'De hervorming van de saksische vrouwenkloosters als verhaald door Johannes Busch in boek II van zijn Liber de Reformatione Monasterium', in: A.J. Hendrikman e.a., eds. Windesheim 1395-1995. Kloosters, teksten, invloeden. Voordrachten gehouden tijdens het internationale congres '600 jaar Kapittel van Windesheim' 27 mei 1995 te Zwolle (Nijmegen 1996, Middeleeuwse Studies Band XII) 143-153
BECKER (V.), 'Eene onbekende kronijk van het klooster te Windesheim', in: Bijdragen en Mededelingen van het Historisch Genootschap te Utrecht, 10 (1887) 376-387
BECKER (V.), 'De twee verschillende redactiën der Windesheimsche kronijk', in: De Katholiek, 21 (1885) 388-404
BECKER (V.), 'Een woord over het Chronicon Windesemense', in: Onze Wachter, I (1882) 211-235
BREURE (L.), Doodsbeleving en levenshouding. Een historisch-psychologische studie betreffende de Moderne Devotie in het IJsselgebied in de 14e en 15e eeuw (Hilversum 1987, Middeleeuwse Studies en Bronnen V)
CARASSO-KOK (M.), Repertorium van verhalende historische bronnen uit de middeleeuwen. Heiligenlevens, annalen, kronieken en andere in Nederland geschreven verhalende bronnen (Bibliografische reeks van het Nederlands Historisch Genootschap) ('s-Gravenhage, 1981) no 301
CHEVALIER (U.), Répertoire des sources historiques du Moyen-age. Bio-bibliographie (Paris, 1877-1886. 1888) I k. 735
COENS (M.), 'Vie de S. Lebuin', in: Analecta bollandiana, 34/35 (1915-16) 306-319
DE WIND (S.), Bibliotheek der Nederlandsche geschiedschrijvers (Middelburg, 1835) 76
EPINAY-BURGARD (G.), Gérard Grote (1340-1384) et les débuts de la Dévotion Moderne (Mainz, Wiesbaden 1970, Veröffentlichungen des Instituts für Europäische Geschichte Mainz 54) 40064
GERRETSEN (J.H.), Florentius Radewijns (Nijmegen 1891, diss. Utrecht)
GEURTS (A.J.) e.a., eds. Moderne devotie. Figuren en facetten. Tentoonstelling ter herdenking van het sterfjaar van Geert Grote 1384-1984 (Nijmegen 1984) nr. 89
GOUDRIAAN (K.), 'De derde orde als onderdeel van de Moderne Devotie', in: Ons Geestelijk Erf, 74 (2000) 11933
GRUBE (K.), zie ed. IX-XXXXVIII
HEDLUND (M.), Epistola de vita et passione Domini Nostri. Der lateinische Text mit Einleitung und Kommentar kritisch herausgegeben (Leiden 1975, Kerkhistorische Bijdragen 5)
ISERLOH (E.), 'Johannes Busch', in: Lexikon des Mittelalters II (München, Zürich 1983) col. 1115-1116
KOHL (W.), PERSOONS (E.), WEILER (A.G.), Monasticon Windeshemense 2 (Brussel 1977) 198-208
LEHMANN (P.), 'Reste einer Frühfassung von Johann Buschs Windesheimer Chronik', in: Hist. Jahrbuch 54 (1934) 230-239
LESSER (B.), Johannes Busch: Chronist der Devotio Moderna. Werkstruktur, Überlieferung, Rezeption (Frankfurt am Main, 2005, Studiën zur Modernität des Mittelalters 10)
MEINSMA (K.O.), Middeleeuwsche bibliotheken (Zutphen 1903) 284-287
MULLER (S.), Lijst van Noord-Nederlandsche kronijken, met opgave van bestaande handschriften en litteratuur (Utrecht, 1880) 82-83
PETRI TRUDONENSIS, Catalogus scriptorum Windeshemensium, ed. W. Lourdaux, E. Persoons (Leuven 1968, Publicaties op het gebied der geschiedenis en der filologie (van de) Universiteit te Leuven 5e r. 3) 83-88
POST (R.R.), The Modern Devotion. Confrontation with Reformation and Humanism (Leiden, 1968) 516-520
RALEY (J.M.), ' A Revised Chronology for the Inquisitors of the Brothers and Sisters of the Common Life, ca. 1393-1409', Ons geestelijk erf, 83 (2012) 57-95
Repertorium Fontium Historiae Medii Aevi, II (Roma, 1962-) 612-613
ROMEIN (J.M.), Geschiedenis van de Noord-Nederlandsche geschiedschrijving in de middeleeuwen: bijdrage tot de beschavingsgeschiedenis (Haarlem, 1932) 178-181
SCHEEPSMA (W.), ' 'Verzamelt de overgebleven brokken, opdat niets verloren ga'. Over Latijnse en Middelnederlandse levensbeschrijvingen uit de sfeer van de Moderne Devotie', in: P. Wackers e.a., eds. Verraders en bruggenbouwers. Verkenningen naar de relatie tussen Latinitas en Middelnederlandse letterkunde (Amsterdam 1996, Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 15) 211-238, 334-346
SCHEEPSMA (W.), ‘Busch, Johannes’, in: G. Dunphy, ed. The Encyclopedia of the Medieval Chronicle (Leiden/Boston, 2010) , 227-228
SCHEEPSMA (W.), ‘Het Kapittel van Windesheim en de zielzorg voor vrouwen’, in: Madoc, 9 (1995) 255-270
SCHEEPSMA (W.), Deemoed en devotie. De koorvrouwen van Windesheim en hun geschriften (Amsterdam 1997, Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 17)
SCHULZE (L.), 'Analekten. Des Johannes Busch bisher unbekannte Schriften', in: Zeitschrift für Kirchengeschichte, 11 (1890) 586-595
STAUBACH (N.), 'Das Wunder der Devotio Moderna. Neue Aspekte im Werk des Windesheimer Geschichtschreibers Johannes Busch', in: A.J. Hendrikman e.a., eds. Windesheim 1395-1995. Kloosters, teksten, invloeden. Voordrachten gehouden tijdens het internationale congres '600 jaar Kapittel van Windesheim' 27 mei 1995 te Zwolle (Nijmegen 1996, Middeleeuwse Studies Band XII) 170-185
VAN DER WANSEM (C.), Het ontstaan en de geschiedenis der Broederschap van het Gemene Leven tot 1400 (Leuven 1958, Publicaties op het gebied der geschiedenis en der philologie (van de) Universiteit te Leuven 4e r. 12) 40063
VAN DER WOUDE (S.), Johannes Busch, Windesheimer kloosterreformator en kroniekschrijver (Edam 1947; diss. Amsterdam) 129, 142-151
VAN DIJK (M.), ‘Disciples of the Deep Desert: Windesheim Biographers and the Imitation of the Desert Fathers’, in: Church History and Religious Culture, 86 (2006) 257-289
VAN DIJK (M.), ‘Naar voorbeeld van de vaders. De moderne devoten en hun bronnen’, in: Ons Geestelijk Erf, 80 (2009) 139-141
WIERDA (L.S.), 'Moderne devoten en hun boeken. Enkele observaties betreffende de boekproduktie bij Windesheimers en fraters', in: A.J. Hendrikman e.a. eds. Windesheim 1395-1995. Kloosters, teksten, invloeden. Voordrachten gehouden tijdens het internationale congres '600 jaar Kapittel van Windesheim' 27 mei 1995 Zwolle (Nijmegen 1996, Middeleeuwse Studies Band XII) 98-127
LINKS
Desiderata:

Naam van de Medewerker:
Jelma Hoekstra

Update:
2013-05-22 15:30:10

© The Narrative Sources from the Medieval Low Countries. De verhalende bronnen uit de Zuidelijke Nederlanden (Brussel: Koninklijke Commissie voor Geschiedenis, sinds 2009). URL: www.narrative-sources.be (geraadpleegd op 29 maart 2024).