Location:Duchy of Brabant - Date:after 1288 and before 1291 (Heymans) - Commission:dedicated to Margaret of York, daughter of the English king Edward I and engaged to John II of Brabant

8948 verzen

/

Dutch chivalric epic in two volumes, about John I, duke of Brabant (?1252/3-+1294). The first part (vs. 1-3920) deals with the life of John I and the previous history of the battle of Woeringen, namely the death in 1293 of Irmgard, sole and childless daughter of Walram IV, count of Limburg, and the following succession war. In the second volume, vs. 3921-8948, the battle of Woeringen (June 5th 1288) itself is described. The armies of Brabant, Berg and the city of Cologne defeated the coalition of the archbishop of Cologne with the counts of Gelre and Luxemburg. This last volume enumerates the events (2240 vs.) and the main deeds of the knights of Brabant (1252 vs.). The first part is preceded by 592 vs., previously attributed to Henricus van den Damme. According to Goossens the text may be written by Jan van Heelu himself as a tribute to John I (cfr. Goossens 1993).

klassieke auteurs (Macrobius, Sallustius, Vergilius) (directe kennis en ooggetuigenissen)

Jan Hennen van Merchtene(n), Cornicke van Brabant (Jan Hennen van Merchtenen, Cornicke van Brabant)
Jan van Boendaele, Brabantsche Yeesten (Jan van Boendale, De Brabantsche Yeesten (boeken 4-5))
Lodewijk van Velthem, Spiegel historiael (Lodewijk van Velthem, Spiegel historiael (5de partie))

Berlin, Staatsbibliothek zu Berlin - Preussischer Kulturbesitz, germ., fol. 628 (Link)
Brussel/Bruxelles, Koninklijke Bibliotheek/Bibliothèque Royale, 6003-6005 (Link)
Brussel/Bruxelles, Koninklijke Bibliotheek/Bibliothèque Royale, IV 593
Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, 130 G 24
Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, 76 E 23 (Link) (Link)

(Dutch) prozabewerking: Den stryt ende slach van Woeringen, ghelyck dien warachtichlyck is gheschiet (Brussel, 1646).
(German) vertaling door F.W. Hellegers, 'Die Schlacht von Worringen', in W. Schäfke (ed.), Der Name der Freiheit 1288-1988. Aspekte Kölner Geschichte von Worringen bis heute. Handbuch zur Ausstellung des Kölnischen Stadtmuseums in der Josef-Haubrich-Kunsthalle Köln 29.1.1988-1.5.1988 (Keulen, 1988) 105-153
(Latin) Latijnse bewerking toegeschreven aan Henri Charles de Donghelberghe, Proelium Woeringanum Joannis I Lotharingiae Brabantiae ducis et S. Imp. Marchionis (Brussel, 1641)

WILLEMS (J.F.), Chronique en vers de Jean van Heelu, ou relation de la bataille de Woeringen - Rymkronyk van Jan van Heelu betreffende den slag van Woeringen, van het jaar 1288, ARB, CRH, Publications in-4, (1)/ Collection de chroniques belges inédites (Brussel, 1836)

AVONDS (P.), 'Brabant en de slag bij Woeringen. Mythe en werkelijkheid', in: P. Avonds en J.D. Janssens, eds. Politiek en literatuur. Brabant en de Slag bij Woeringen (1288) (Brussel, 1989) 15-99
AVONDS (P.), 'Brabant en Limburg 1100-1403', in: Algemene Geschiedenis der Nederlanden, 2 (Haarlem, 1982) 452-482
AVONDS (P.), 'Koning Arthur en de koning van Aberffraw: twee Keltische vorsten in Brabant in de Middeleeuwen', in: L. Toorians, ed. Kelten en de Nederlanden. Van prehistorie tot heden, Orbis Linguarum, I (Leuven/Paris, 1998) 89-103
AVONDS (P.), 'Van Keulen naar Straatsburg. Jan van Heelu's rijmkroniek over de slag bij Woeringen (1288)', in: Literatuur, 5 (1988) 196-204
BIJKER (S.), ‘Jan van Heelu’, in: G. Dunphy, ed. The Encyclopedia of the Medieval Chronicle (Leiden/Boston, 2010) 903-904
BOFFA (S.), ‘Les soutiens militaires de Jean Ier, duc de Brabant á Philippe III, roi de France, durant les expéditions ibériques’, in: Revue du Nord, 78/ 314 (1996) 7-33 (passim)
BRANDHORST (J.P.J.) en BROEKHUIJSEN-KRUIJER (K.H.), De verluchte handschriften en incunabelen van de Koninklijke Bibliotheek. Een overzicht voorzien van een iconografische index ('s-Gravenhage, 1985) 95 nr. 379 (ms. Den Haag 76 E 23)
Catalogue de la Bibliothèque de M.C.P. Serrure, 2 (Brussel, 1873) 94 nr. 2556
CAUCHIE (A.), 'Chroniques de Brabant', in: Bulletin de la Commission Royale d'Histoire, 5e série, 10 (1900) LV-LVI nr. 13
CEUNEN (M.) en GOOSSENS (J.), Jan I, hertog van Brabant: de dichtende en bedichte vorst. Catalogus. Tentoonstelling naar aanleiding van de 700ste verjaardag van de dood van hertog Jan I van Brabant ingericht in het historisch stadhuis van Zoutleeuw van 21 mei tot 31 augustus 1994 (Leuven, 1994) 9-20, 23-29 nrs. 1_4, afb. 1-3
CHEVALIER (U.), Répertoire des sources historiques du Moyen-age. Bio-bibliographie (Paris, 1877-1886. 1888 II) 2421-2422;
CLAES (F.), 'Jan van Heelu', in: Spiegel der Letteren, 22 (1980) 39-46
COHEN (A.E.), 'Grimbergen en Woeronc', in: D.E.H. de Boer en J.W. Marsilje, eds. De Nederlanden in de late middeleeuwen, Aula paperback, 145 (Utrecht, 1987) 24-30
DE RIDDER (P.), 'Brabant onder de regering van hertog Jan I (1267-1294). Overwinnaar van Woeringen', in: W. Schäfke, ed. Der Name der Freiheit 1288-1988. Aspekte Kölner Geschichte von Worringen bis Heute. Handbuch zur Ausstellung des Kölnischen Stadtmuseums in der Josef-Haubrich-Kunsthalle Köln 29.1.1988-1.5.1988 (Keulen, 1988) 224-232
DE RIDDER (P.), 'De ontluiking van het Brabants nationaal gevoel (1261-1312)', in: Brabant (1982) 42036
DE RIDDER (P.), 'Dynastiek en nationaal gevoel in Brabant onder de regering van Hertog Jan I (1267-1294)', in: Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal-en Letterkunde en Geschiedenis. Handelingen, 33 (1979) 73-99
DE RIDDER (P.), 'Dynastisches und nationales Gefühl in Brabant während der Regierungszeit Herzogs Jan I (1267-1294), des Siegers des Schlacht von Worringen', in: Jahrbuch des Kölnischen Geschichtsvereins, 50 (1979) 193-220
DE RIDDER (P.), 'Psychologie en geschiedenis: bronnen en problemen bij een studie der persoonlijkheid van hertog Jan I van Brabant (1267-1294)', in: Huldealbum Jan Verbesselt, Eigen Schoon en De Brabander, 61 (1978) 199-212
DE RIDDER (P.), 'Psychologie en geschiedenis: hertog Jan I van Brabant (1267-1294)', in: Eigen Schoon en De Brabander, 62 (1979) 155-182
DEGERING (H.), Kurzes Verzeichnis der germanischen Handschriften der preussischen Staatsbibliothek, I: Die Handschriften in Folioformat (Graz, 1970) 68 nr. 628
DES OMBIAUX (M.), Le Brabant et La bataille de Woeringen sur le Rhin, Fastes militaires des Belges (Parijs-Barcelona, 1918)
DESCHAMPS (J.), Middelnederlandse handschriften uit Europese en Amerikaanse bibliotheken. Tentoonstelling ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van de koninklijke Zuidnederlandse maatschappij voor taal-en letterkunde en geschiedenis. Brussel, Koninklijke Bibliotheek Albert I, 24 okt-24 dec 1970, Catalogus (Leiden, 1972, 2de druk) 1-16
FOPPENS (J.-F.), Bibliotheca Belgica, 2 (Brussel, 1739) 655
FRUIN (R.), 'Verklaring van een plaats in de rijmkroniek van Jan van Heelu, vs. 2855', in: Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, 10 (1891) 156-157
GEIREGAT (P.), De slag van Woeringen en andere verhalen uit de vaderlandsche geschiedenis, Onze voorouders (Gent, 1885)
GOOSSENS (J.), '5 juni 1288: Hertog Jan I van Brabant wint de slag bij Woeringen. De glorie van de ridder-dichter', in: M.A. Schenkeveld-Van der Dussen e.a., eds. Nederlandse literatuur, een geschiedenis (Groningen, 1993) 41-46
GOOSSENS (J.), 'De geografie van de Limburgse successieoorlog bij Jan van Heelu', in: S. Theissen en J. Vromans, eds. Album Moors. Een bundel opstellen aangeboden aan Joseph Moors ter gelegenheid van zijn 75ste verjaardag (Luik, 1989) 113-124
GOOSSENS (J.), 'De Limburgse successieoorlog in de middeleeuwse Nederlandse en Duitse letterkunde', in: J. Goossens, ed. Woeringen en de oriëntatie van het Maasland, Bijdragen van de Vereniging voor Limburgse Dialect-en Naamkunde, 3 (Hasselt, 1988) 45231
GOOSSENS (J.), 'Heelu, Jan van', in: Nationaal Biografisch Woordenboek, 14 (Brussel, 1992) 256-262
GOOSSENS (J.), 'Herzog Jan I. von Brabant und der limburgische Erbfolgekrieg in der mittelalterlichen niederländischen und deutschen Literatur', in: Zeitschrift für deutsche Philologie, 108 Sonderheft (1989) 178-192
GOOVAERT (F.), 'Hertog Jan I van Brabant, de overwinnaar van Woeringen', in: Dietsland. Europa, 33 (1988) 18-26
GOOVAERTS (F.), 'Patriottische tendensen in Brabant eind 13de eeuw. Een korte kennismaking met de voornaamste bronnen', in: Dietsland. Europa, 33 (1988) 5-8 (2-17)
GOUDA QUINT (P.), 'Jan van Heelu en zijn Slacht van Woeringen', in: Grondslagen voor de bibliografie van Gelderland (S.l., 1910)
HAGE (A.L.H.), Sonder favele, sonder lieghen. Onderzoek naar vorm en functie van de Middelnederlandse rijmkroniek als historiografisch genre, Historische studies, 48 (Groningen, 1989)
HALLEZ (T.), Middelnederlandse kronieken in het hertogdom Brabant (1290-1498), Licentiaatsverhandeling (Leuven, 1993) 56-57
HEYMANS (J.G.), Van den derden Eduwaert coninc van ingelant hoe hij van over die zee is comen in meyningen vrancrijc te winnen ende hoe hij doernic belach uitgegeven met een inleiding over de Brabantse historiografie tussen c. 1270 en c. 1350, Tekst en Tijd, 10 (Nijmegen, 1983) 30
HOEFER (E.), ed. Nouvelle biographie générale depuis les temps les plus reculés jusqu'à nos jours, 23 (Parijs) 731
INGELS (F.), 'Jan van Heelu', in: De Brabantse Folklore, 178-179 (1968) 229-235
JANSSEN (R.), 'De slag van Woeringen en zijn gevolgen. Een terugblik', in: J. Goossens, ed. Woeringen en de oriëntatie van het Maasland, Bijdragen van de Vereniging voor Limburgse Dialect-en Naamkunde, 3 (Hasselt, 1988) 37-51
JANSSEN (W.) en STEHKÄMPER (H.), eds. Der Tag bei Worringen, 5. Juni 1288, Veröffentlichungen der Staatlichen Archiv des Landes Nordrhein-Westfale, Reihe C: Quellen und Forschungen, 27 (Düsseldorf, 1988)
JANSSEN (W.), 'Die Schlacht bei Worringen und die Verbündeten des Herzogs von Brabant', in: De Maasgouw, 107 (1988) 251-257
JANSSEN (W.), 'Worringen 1288 geschichtlicher Markstein oder Wendepunkt', in: Rheinische Vierteljahrsblätter, 53 (1989) 43831
JANSSENS (J.D.), 'De "renaissance van de 12de eeuw" en de literatuur in de volkstaal in Brabant', in Brabant in de twaalfde eeuw: een renaissance? (Brussel, 1987) 91, 94-95
JANSSENS (J.D.), 'De Brabantse literatuur en de Lotharingische ambities van de hertogen. Een voorlopige schets...', in P. Avonds en J.D. Janssens, eds. Politiek en literatuur. Brabant en de Slag bij Woeringen (1288) (Brussel, 1989) 126
JANSSENS (J.D.), 'Subtiel vertellen, Middeleeuwse epiek in de Lage Landen', in: J.D. Janssens e.a., eds. Op avontuur. Middeleeuwse epiek in de Lage Landen, Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen, 18 (Amsterdam, 1998) 9-35 (12, 14)
JANSSENS (J.D.), Dichter en publiek in creatief samenspel. Over interpretatie van Middelnederlandsche ridderromans, Leuvense Studiën en Tekstuitgaven, nieuwe reeks, 7 (Leuven, 1988) 175
JANSSENS (L.), De koning der Boschjagers of de slag van Woeringen. Historische tafereelen uit de XIIIe eeuw, Goedkoope volksbibliotheek, 2-3 (Antwerpen, 1888) 39874
LOISE (F.), 'Heelu (Jan van)', in: Biographie Nationale, 8 (Brussel, 1884-5) 826-830
LORENZ (O.), Deutschlands Geschichtsquellen im Mittelalter seit der Mitte des dreizehnten Jahrhunderts, 2 (Berlin, 1887 3de druk; reprint: Graz, 1966) 13-14
MAHLER (J.), The battle of Worringen, 1288: The history and mythologie of a notable event (Univ. of Alberta, 1993)
MAK (J.J.) en REYNAERT (J.), 'Heelu, Jan van', in: G.J. van Bork en P.J. Verkruijsse, eds. De Nederlandse en Vlaamse auteurs van middeleeuwen tot heden met inbegrip van de Friese auteurs (Weesp, 1985) 256
MARTIN (E.), in: Allgemeine deutsche Bibliographie, 11 232
MONE (F.J.), Übersicht der niederländischen Volks-Literatur älterer Zeit (Tübingen, 1838; anast. reprint: Amsterdam, 1970) 109-110 nr. 74
PAQUOT (J.-N.), Mémoires pour servir à l'histoire littéraire des dix-sept provinces des Pays-Bas, de la principauté de Liège, et de quelques contrées voisines, 3 (Leuven, 1764) 198-199
PLEIJ (H.), 'Over regels en betekenissen in de middeleeuwse literatuur', in: Literatuur, 1/2 (1984) 90 (86-92)
POTTHAST (A.), Bibliotheca Historica Medii Aevi, Wegweiser durch die Geschichtswerke des europäischen Mittelalters bis 1500, I (Berlin, 1896) 572-573;
Repertorium Fontium Historiae Medii Aevi, VI, 331-332
SCHÄFKE (W.), ed. Der Name der Freiheit 1288-1988. Aspekte Kölner Geschichte von Worringen bis Heute. Handbuch zur Ausstellung des Kölnischen Stadtmuseums in der Josef-Haubrich-Kunsthalle Köln 29.1.1988-1.5.1988 (Keulen, 1988) 11-326
SCHÄFKE (W.), ed. Worringen 1288 Historische Entscheidung im europäischen Nordwesten - Woeringen 1288 keerpunt in de geschiedenis van de Nederlanden en de Landen van de Nederrijn (Keulen, 1988)
Schatten van de Koninklijke Bibliotheek. Acht eeuwen verluchte handschriften. Tentoonstelling in het Rijksmuseum Meermanno-Westreeniamum/ Museum van het Boek 17 decemnber 1980-15 maart 1981 ('s-Gravenhage, 1980) 162-163 nr. 66
SCHEYS (F.), 'Jan van Heelu, commandeur te Bekkevoort', in: Meer Schoonheid, 8 (1961) 39969
SERRURE (C.A.), Geschiedenis der Nederlandsche en Fransche letterkunde in het graefschap Vlaenderen, van de vroegste tyden tot aen het einde der regering van het huis van Burgondie (Gent, 1855) 242-244
SLEIDERINK (R.), ‘Une si belle histoire de nos propres seigneurs. La noblesse brabançonne et la littérature en néerlandais (première moitié du XIVe siècle)’, Le Moyen Age, 113 (2007) 549-567 (passim)
SLEIDERINK (R.), De stem van de meester. De hertogen van Brabant en hun rol in het literaire leven (1106-1430), Amsterdam, 2003 (Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 25) 87-97
SMEETS (K.J.), 'Is een hernieuwde bestudering van de "Rymkronyk" van Jan van Heelu gewenst?', in Handelingen van het XXIVe Vlaams filologencongres (Leuven, 1961) 345-352
STALLAERT (K.-F.), Geschiedenis van hertog Jan den eersten van Braband en zijn tijdvak, 1 (Brussel-'s-Gravenhage-Gent, 1859)
STEIN (R.), 'Cultuur en politiek in Brussel in de vijftiende eeuw. Wat beoogde het Brusselse stadsbestuur bij de annexatie van de plaatselijke Ommegang?', in: H. Pleij e.a., eds. Op belofte van profijt. Stadsliteratuur en burgermoraal in de Nederlandse literatuur en cultuur in de middeleeuwen, 4 (Amsterdam, 1991) 238-239 (228-243, 398-404 (noten en bibliografie))
STEIN (R.), Politiek en historiografie. Het ontstaansmilieu van Brabantse kronieken in de eerste helft van de vijftiende eeuw, Miscellanea Neerlandica, 10 (Leuven, 1994) 7, 29, 38, 45, 148-149, 153, 158-159, 269-270, 281, 285
TER HORST (D.J.H.), Catalogus van de handschriften der Koninklijke Nederlandsche Akademie van Wetenschappen, in bruikleen in de Koninklijke Bibliotheek ('s-Gravenhage, 1938) 14 nr. XXI
VAN ANROOIJ (W.), Helden van weleer, De Negen Besten in de Nederlanden, 1300-1700 (Amsterdam, 1997) 56
VAN ANROOIJ (W.), Spiegel van ridderschap. Heraut Gelre en zijn ereredes (Amsterdam 1990, Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 1) 8-9, 16, 18, 70-71, 259 nr. 84, 271 nr. 86
VAN DEN BERG (E.), Middelnederlandse versbouw en syntaxis, Ontwikkelingen in de versificatie van verhalende poëzie ca. 1200-ca. 1400 (Utrecht, 1983)
VAN EEGHEM (W.), Brusselse Dichters. Eerste reeks (Brussel, 1958) 19-36
VAN GERVEN (J.), 'War, Violence and an Urban Society: The Brabantine Towns in the Later Middle Ages', in: W. Blockmans, M. Boone en T. De Hemptinne, eds. Secretum Scriptorum. Liber alumnorum Walter Prevenier (Leuven, 1999) 183-211
VAN GORP (G.), 'Woeringen, 5 juni 1288', in: Dietsland. Europa, 33 (1988) 27-32
VAN LAAR (A.), 'De taaltoestanden in Brabant onder Hertog Jan I en de internationale betrekkingen van dezen vorst volgens de Rijmkroniek van Jan van Heelu', in: Bijdragen voor Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde, 6e reeks, 8 (1929) 203-224
VAN LELYVELD (F.), 'Aanteekening over de Rijmkronijk van Jan van Helu, Slach van Woeronc M.S.', in: B. Huydecoper, ed. Proeve van taal-en dichtkunde in vrijmoedige aanmerkingen op Vondels vertaalde Herscheppingen van Ovidius, 1 (1782 2de druk) 483-515
VAN MIERLO (J.), De letterkunde van de Middeleeuwen, 1, Geschiedenis van de letterkunde der Nederlanden, 1 ('s-Hertogenbosch-Brussel, 1949 2de druk) 327
VAN MIERLO (J.), Oud-en Middelnederlandse Letterkunde (Antwerpen, 1928; 1954 2de druk) 113
VAN NUFFEL (H.), 'Jan I, Hertog van Brabant. Persoonlijkheid en legende', in: Brabant (1966) 20-27
VAN NUFFEL (H.), 'Jan I, Hertog van Brabant. Persoonlijkheid en legende', in: Brabant (1968) 33-39
VAN OOSTROM (F.), Aanvaard dit werk. Over Middelnederlandse auteurs en hun publiek, Nederlandse literatuur en cultuur in de middeleeuwen 6 (Amsterdam 1992) 25, 56, 64-65, 71, 103, 109
VAN UYTVEN (R.), 'Worringen 1288: Ridderlijke roem en burgerlijke werkelijkheid', in: De Maasgouw, 107 (1988) 257-264
VAN WIJN (H.), JONCKBLOET (W.J.A.) en KROON (A.W.), eds. Letter-en geschiedkundige aanteekeningen op de rymkroniek van Jan van Heelu, betreffende den slag van Woeringen, in het jaar 1288 ('s-Gravenhage, 1840)
VERBRUGGEN (J.F.), 'De slag bij Woeringen', in: Het leger. De natie, 5 (1950) 249-254, 303-309
VERBRUGGEN (J.F.), De krijgskunst in West-Europa in de middeleeuwen (IXe tot begin XIVe eeuw), Verhandelingen van de Koninklijke Vlaamse Academie, Klasse der Letteren, 20 (Brussel, 1954)
VERBRUGGEN (J.F.), The Art of Warfare in Western Europe during the Middle Ages from the Eighth Century to 1340, Europe in the Middle Ages. Selected Studies, 1 (Amsterdam, 1977)
VOLLMER (B.), 'Die Bedeutung der Schlacht bie Worringen', in: Düsseldorf Jahrbuch, 40 (1938) 41334