Locatie: / - Datering:einde april 1483 - Opdracht:opgedragen aan Karel de Stoute

248 achtregelige verzen

/

Allegorisch gedicht op de strijd tussen het spirituele leven en de dood, speelt zich grotendeels af op een denkbeeldig kerkhof waar de auteur een aantal graven van koningen, prinsen en ridders ontdekt. Vervolgens woont hij het steekspel bij dat achtereenvolgens Filips de Goede (overwonnen door Zwakheid), Karel de Stoute en Maria van Bourgondië (beide overwonnen door Ongeluk) uitvechten tegen de ridders van de Dood. Wanneer Olivier de la Marche dan in opstand komt tegen het noodlot en op zijn beurt de wapens wil opnemen tegen de ridders van de Dood, weigeren deze daar zijn uur nog niet gekomen is. De auteur heeft aandacht voor het leven en de dood van Karel de Stoute met o.a. een beschrijving (dikwijls in allegorische vorm) van zijn reizen, avonturen en ontmoetingen.

Ashburnham Place
Cambridge, University Library
Chalon-sur-Saône, Bibliothèque Municipale
Chantilly, Bibliothèque du Musée Condé
Edinburg, National Library of Scotland
Oxford, Bodleian Library
Paris, Bibliothèque de l'Arsenal
Paris, Bibliothèque Nationale de France
Paris, Bibliothèque Nationale de France
Paris, Bibliothèque Nationale de France
Paris, Bibliothèque Nationale de France
Paris, Bibliothèque Nationale de France
Paris, Bibliothèque Nationale de France
Paris, Bibliothèque Nationale de France
Torino, Biblioteca Nazionale Universitaria
Torino, Biblioteca Nazionale Universitaria
Wien, Österreichische Nationalbibliothek

Antwerpen, ca. 1500
DU PRÉ (JEAN) en VÉRARD (ANTOINE) (Parijs, 1488)
HARVARD (MARTIN)(Lyon)
LAMBERT (JEHAN) (1493)
Le chevalier délibéré by Olivier de la Marche printed at Parijs in 1488. A reproduction made from the copy in the Lessing J. Rosenwald collection, Library of Congress (Washington, 1946)
LE NOIR (MICHEL) (1489)
LIPPMANN (F.), Olivier de la Marche, Le chevalier deliberé, Illustrated monographs by the Bibliographical Society, 5 (Londen, 1898)
NACHTEGAEL (O.), Le Chevalier délibéré (Schiedam, einde 16de eeuw)
Parijs, 1495
PICOT (E.), STEIN (H.) (eds.), Recueil de pièces historiques imprimées sous le règne Louis XI reproduites en fac-similé avec des commentaires historiques et bibliographiques (Paris, 1923) 239-305
Schiedam, 1483
Schiedam, ca. 1498
TREPPEREL (JEAN) (Parijs, 1500)
VAN OS (Godfried) (Gouda, 1486)
VEINANT (A.), Le Chevalier délibéré (Parijs, 1842)

BEAUNE (H.), D'ARBAUMONT (J.), Mémoires d'Olivier de la Marche, maître d'hotel, capitaine des gardes de Charles le Téméraire, 4, Société d'Histoire de France (Paris, 1888) I-CI, CXXX-CXXXIV
Bibliothèque nationale d'Autriche. Manuscrits et livres imprimés concernant l'histoire des Pays-Bas 1475-1600, Catalogues des expositions organisées à la Bibliothèque royale Albert Ier, 9 (Brussel, 1962) 2-3, 61
Bibliothèque Silvain S. Brunschwig, XV et XVI siècles (Genève, 1955) nr. 167
BOLTE (J.), 'Beiträge zur Geschichte der erzählenden Litteratur des 16. Jahrhunderts I. Olivier de la Marche's Camp vander doot', Tijdschrift voor Nederlandsche Taal-en Letterkunde, 12 (1893) 309-311
BOSSUAT 456-457; 3e suppl. nrs. 6009 7362-5 7991-2 8402
BRUNET (J.-C.), Manuel du libraire et de l'amateur de livres, 3 (Parijs, 1863; Brussel, 1841; Berlijn, 1922) 779-782
CARON (M.-T.), 'Olivier de la Marche, Philippe de Ternant, ses protecteurs et ses amis', Publications du Centre européen d'études bourguingnonnes (XIVe-XVIe s.), 43 (2003), 55-77
CARON (M.-T.), La noblesse dans le duché de Bourgogne 1315-1477 (Lille, 1987)
CLAVERIA (C.), 'Notas sobre el significado y fortuna de 'El caballero determinado', Estudios dedicados a Menéndez Pidal, 6 (Madrid, 1956) 287
CLAVERIA (C.), Le chevalier délibéré d'Olivier de la Marche y sus versiones espanoles del siglo XVI (Zaragoza, 1950)
CONTAMINE (P.), Guerre, état et société à la fin du moyen âge. Etudes sur les armées des rois de France, 1337-1494, Ecole pratique des hautes études, Civilisations et Sociétés, 24 (Paris/Den Haag, 1972) 203-204, 248, 252, 261, 455, 471, 597
DE GROOTE (G.), Jan Pertchevals Den Camp van den Doot (Antwerpen, 1948)
DE KEYSER (P.), 'Nieuwe gegevens omtrent Colijn Caillieu (Coellin), Jan de Baertmaker (Smeken), Jan Steemaer (Percheval) en Jan Van den Dale', TNTL, 53 (1934) 269-279
DELEN (A.J.J.), 'De illustraties van 'Le Chevalier deliberé'', Het Boek, 12 (1923) 225-232
DEVAUX (J.), 'Olivier de la Marche, moraliste et pédagogue ', Publications du Centre européen d'études bourguingnonnes (XIVe-XVIe s.), 43 (2003), 29-43
DUFOURNET (J.), 'Charles le Téméraire vu par les historiens bourguignons', in Cinq-centième anniversaire de la bataille de Nancy (1477). Actes du colloque organisé par l'Institut de recherche régionale en sciences sociales, humaines et économiques de l'Université de Nancy II (Nancy, 22-24 septembre 1977), Annales de l'Est, mémoires, 62 (Nancy, 1979) 80
DUFOURNET (J.), 'La Marche', in: Dictionnaire des lettres françaises. Le Moyen Age (Paris, 1964) 450-451
DUVERGER (J.), Brussel als kunstcentrum in de XIVe en de XVe eeuw, Bouwstoffen tot de Nederlandsche kunstgeschiedenis, 3 (Antwerpen-Gent, 1935) 78-87
EMERSON (C.), ‘La Marche, Olivier de’, in: G. Dunphy, ed. The Encyclopedia of the Medieval Chronicle (Leiden/Boston, 2010) 988-989
EMERSON (C.), Olivier de la Marche and the Rhetoric of 15th-Century Historiography (Woodbridge, 2004)
GACHARD (L.P.), Les bibliothéques de Madrid et de l'Escurial. Notices et extraits des manuscrits qui concernent l'histoire de Belgique (Brussel, 1875) 40000
GRÖBER (G.) (ed.), Grundriss der romanischen Philologie, 2/2 (Straatsburg, 1897) 457
GRÖBER (G.), ed. Grundriss der romanischen Philologie, 2/1 (Straatsburg, 1902) 1137-1140
HEITMANN (K.), 'Die spanischen Übersetzer von Olivier de La Marches 'Chevalier délibéré': Hernando de Acuña und Jerónimo de Urrea', in Studia Iberica. Festschrift für Hans Flasche (Bern-München, 1973) 229-246
HELLINGA (W.), Printing Types of the Netherlands, 1 (Amsterdam, 1966) 89
HOFFMANN (F.L.), 'Description bibliographique d'une traduction hollandaise très rare du poëme d'Olivier de la Marche, intitulé: Le chevalier délibéré', Le Bibliophile belge, 1 (1867) 280-285
Inventario general de manuscritos de la Biblioteca nacional, 4 (Madrid, 1958) nr. 1475
KALFF (G.), Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde, 2 (Groningen, 1907) 394-395
Karel de Stoute. Tentoonstelling georganiseerd naar aanleiding van de vijfhonderdste verjaring van zijn dood, Koninklijke Bibliotheek Albert I Brussel (Brussel, 1977) 29-30, 120-123
KRONENBERG (M.E.), 'Een onbekende Nederlandsche vertaling van Le Chevalier délibéré, door Pieter Willemsz. gemaakt', in: Tijdschrift voor Nederlansdse Taal- en Letterkunde, 51 (1932) 178-196
KRONENBERG (M.E.), 'Fragmenten der Nederlandsche vertaling van 'Le Chevalier deliberé' door Pieter Willemsz.', TNTL, 69 (1951-2) 169
LANGFORS (A.), Les incipit des poèmes français antérieures au XVIe siècle. Répertoire bibliographique, 1 (Parijs, 1917) 8
Le Chevalier délibéré by Olivier de La Marche. The illustrations of the edition of Schiedam (Londen, 1879)
LEMAIRE-DE VAERE (C.), 'Nederlandse wereldlijke literatuur in de laat-Bourgondische tijd', in: Anthonis de Roovere, Brugghelinck, Vlaemsch doctoor ende gheestich poëte (+1482-1982), Vlaanderen, 31 (1982) 141, 144 (140-144)
Les manuscrits de Claude d'Urfé (1501-1558) au château de la Bastie', in A. Vernet, Etudes médiévales (Parijs, 1981) 620
MAK (J.J.), 'G. Degroote's uitgave van Jan Pertcheval's den Camp vander Doot', TNTL, 70 (1952-3) 56
MARTINEAU-GENIEYS (C.), Le thème de la mort dans la poésie française de 1450 à 1550, Nouvelle Bibliothèque du Moyen Age, 6 (Parijs, 1978) 257-258
MÉNAGE (R.), 'Le voyage délibéré du Chevalier de la Marche', in: Voyage, quête, pèlerinage dans la littérature et la civilisation médiévales, Senefiance, 2 (Aix-en-Provence-Parijs, 1976) 211-219
MILLAR (A.), ‘Olivier de la Marche and Urban Culture in Late Medieval Brussels’, in: Revue belge de philologie et d’histoire/Belgisch tijdschrift voor filologie en geschiedenis, 78 (2000) 379-392
MOLINIER (A.), Les Sources de l'histoire de France depuis les origines jusqu'en 1789 (4 vols.) (Paris, 1902-1904) nr. 3961, 4746
NAGLER (A.M.), The mediaeval religious stage (Yale, 1976)
PEETERS-FONTAINAS (J.), 'A propos des éditions du Caballero determinado', Les Lettres Romanes, 13 (1959) 69-70
PEETERS-FONTAINAS (J.), 'Les éditions espagnoles du Chevalier deliberé d'Olivier de la Marche', De Gulden Passer, 38 (1960) 178
PEETERS-FONTAINAS (J.), Bibliographie des impressions espagnoles des Pays-Bas méridionaux, 1 (Nieuwkoop, 1965) nr. 661
PICOT (E.) en STEIN (H.), Recueil de pièces historiques imprimées sous le règne de Louis XI, X: Le Chevalier délibéré, par Olivier de La Marche (Parijs, 1923) 305-372
RAMAN (A.), COCKSHAW (P.) (red.), Koninklijke Bibliotheek van België. Honderdvijftigste verjaardag van de openstelling voor het publiek 21 mei 1839. Honderdvijftig merkwaardige stukken uit haar verzamelingen. Tentoonstelling in de Koninklijke Bibliotheek Albert I van 20 mei tot 15 juli 1989 (Brussel, 1989) 70-72 nr. 61 (Spaanse vertaling)
Repertorium Fontium Historiae Medii Aevi 166
SAULNIER (V.-L.), 'Humanisme français aux premiers temps du livre', in L'humanisme français au début de la Renaissance. Colloque international de Tours. XIVe Stage (Parijs, 1973) 46266
SICILIANO (I.), François Villon et Les Thèmes Poétiques du Moyen Age (Parijs, 1934; reprint: 1971 2de druk) 249
STEIN (H.), Étude biographique, littérarire & bibliographique sur Olivier de la Marche (Mémoires couronnés et mémoires des savants étrangers, 49) (Bruxelles, 1888)
STRUBEL (A.), 'La Marche Olivier de', in: J.-P. de Beaumarchais, D. Couty, A. Rey, eds. Dictionnaire des littératures de langue française G-O (Paris, 1984) 1190-1191
TE WINKEL (J.), Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde van Middeleeuwen en Rederijkerstijd, 2, De ontwikkelingsgang der Nederlandsche Letterkunde, 2 (Haarlem, 1887; 1922 2de druk) 293
TYL-LABORY (G.), 'Olivier de La Marche', in: Dictionnaire des lettres françaises. Le Moyen Age (Paris, 1992) 1085-1086
TYSON (D.B.), ‘Olivier de la Marche: L’Homme dans l’Oeuvre’, in: Neophilologus, 86 (2002) 507-523
VAN DE WAAL (H.), Drie eeuwen vaderlandse geschieduitbeelding, 2 (1952) 71-72
VAN DEN HEUVEL (M.E.), 'De verdediging van bastaarden door Olivier de la Marche, een vijftiende-eeuwse Bourgondische hoveling', in: Handelingen der Maatschappij voor Geschiedenis en Oudheidkunde te Gent, nieuwe reeks, 45 (1991) 35-38
VAN MIERLO (J.), De letterkunde van de Middeleeuwen, 1, Geschiedenis van de letterkunde der Nederlanden, 1 ('s-Hertogenbosch-Brussel, 1949 2de druk) 281
VANDERHEIJDEN (J.), Het thema en de uitbeelding van den dood in de poëzie der Late Middeleeuwen en der vroege Renaissance in de Nederlanden, Koninklijke Vlaamsche academie voor taal-en letterkunde, 6de reeks: Bekroonde werken, 47 (Gent, 1930) 52, 75, 253, 273, 309, 312, 314, 317-319
VANDERHEIJDEN (J.F.), 'J.B. Houwaert en O. de la Marche', TNTL, 51 (1932) 49-64