Locatie:Abdij Hertogendal - Datering:na 1488 en vóór 1489 indien de toeschrijving aan Joes van Dormael juist is (Hallez) - Opdracht: /

/

/

15de-eeuwse kroniek van de cisterciënserinnenabdij van Hertogendal met als belangrijkste gegeven haar hervorming in 1460. De kroniek begint met de stichting van de abdij ca. 1230 en enkele gekende punten uit de 14de eeuw, vanaf folio 1v? wordt reeds de 15de eeuw behandeld. Achtereenvolgens wordt het bewind besproken van de abdissen Heiburg van Bossuut (werd gedwongen af te treden in 1402), Katelijne (+1420) en Geertrui (tot 1460) van Goetsenhove, Elisabeth Baeten (nam ontslag vóór 1 september 1463, +10 april 1467) Margaretha Calaber (trad af begin 1472, +24 mei 1495) en tenslotte Heylwich Greeven. Elk verhaal per abdis wordt met een overzicht van de samenstelling van de kloostergemeenschap besloten. Behandelde punten zijn o.a. de aantrekkingskracht van de abdij, de verschillende bouwwerken die plaatsvonden, de twee processen die Hertogendal voerde tegen het Sint-Pauluskapittel te Luik (1477) en tegen de zegelaar van het geestelijk hof en de bisschop (Lodewijk van Bourbon) van Luik. De kroniek bevat tevens autobiografische gegevens over de auteur, Joes van Dormael. Zo schetst hij het belang van zijn bemoeiingen en inspanningen voor de abdij van Hertogendal en vertelt hij over zijn val voor de abdijrefter waaraan hij een kreupel been overhield. De kern van het verhaal vormt echter de hervorming van de abdij van Hertogendal, die op 10 december 1460 door visitator Frank Calaber, abt van Villers, officieel doorgevoerd werd. Deze hervorming, met onder de kloosterlingen talrijke voor-en tegenstanders, hield twee punten in: enerzijds het afschaffen van het privaat gebruik van erf-en lijfrenten en anderzijds de toepassing van een strenger kloosterslot. Op het einde van de kroniek werd een slotparagraaf over de dood en begrafenis van biechtvader Joes van Dormael toegevoegd.

Brussel/Bruxelles, Algemeen Rijksarchief/Archives générales du Royaume

VLEESCHOUWERS (C.), 'Joes van Dormael's kroniek der hervorming binnen de Brabantse cisterciënserinnenabdij Hertogendal (1488)', in: Ons Geestelijk Erf, 47 (1973) 196-220

BROUETTE (E.) en MANNING (E.), Bibliographie de la Belgique Cistercienne, La Documentation Cistercienne, 13 (Rochefort, 1974) 163-164
CANIVEZ (J.-M.), L'Ordre de Cîteaux en Belgique (Forges-lez-Chimay, 1926) 199
GORIEUX (T.), 'Provenances monastiques des manuscrits médiévaux des anciens Pays-Bas méridionaux de la IVe série à la Bibliothèque royale Albert Ier à Bruxelles', in P. Cockshaw, M.C. Garand en P. Jodogne (red.), Miscellanea codicologica F. Masai, 2 (Gent, 1979) 559-575
LAVALLEYE (J.), Histoire de l'Abbaye de Valduc (Brussel, 1926) X
Monasticon belge, VII/3 (Bruges and Liège: Abbaye de Maredsous, 1890-1993) 388
VANDERPUTTEN (S.), 'From sermon to science: monastic prologues from the southern Low Countries as witnesses of historical consciousness (10th-15th centuries)', in: W. Verbeke, et al. (eds.), Medieval Narrative Sources: A gateway into the medieval mind (Mediaevalia Lovaniensia Series I: Studia, 34) (Leuven, 2005) 37-54
VANDERPUTTEN (S.), Sociale perceptie en maatschappelijke positionering in de middeleeuwse monastieke historiografie (8ste-15de eeuw) (Brussel, 2001) (Algemeen Rijksarchief, Studia, 87)
VLEESCHOUWERS (C.), 'Joes van Dormael's kroniek der hervorming binnen de Brabantse cisterciënserinnenabdij Hertogendal (1488)', in: Ons Geestelijk Erf, 47 (1973) 174-195