narrative sources
Print | Sluit venster | NaSo 1 van 1
NL0185
Hollantsche cronike
15e eeuw
Kronieken
Nederlands
Dioc. Utrecht
INCIPIT
Proloog: Om dat ic nyet en wil dat mijn zin yet verderue stille te leggen in ledicheyden zoe beghin ick alre eerst onse cronike die tijt te bescriuen van den ghenen dair wij ons beghin off hebben ende dat eynde...
EXPLICIT
Ende hijr om versamende biscop Ghie een groot heer wt hollant ende vten sticht ende besat dat casteel te goy al omme op dat hij myt stormen al (overwonnen )
Geslacht: M- Bio: Claes Heynenzoon (ca. 1345-1414) is als heraut Beyeren in bronnen aanwijsbaar van 1403 tot 1414. Heraut Beyeren kan met zijn omvangrijke productie beschouwd worden als de belangrijkste geschiedschrijver aan het Hollandse hof tijdens de regering van Willem VI (1404-1417). Gedurende zijn periode aan het Hollandse hof schreef hij o.a. het tweeluik Wereldkroniek-Hollantsche cronike. Tevens vervaardigde hij het zogenaamde Haagse handschrift, zijn zogenaamde Kladboek en het Wapenboek Beyeren. Voor zijn ambtsperiode aan het Hollandse hof was Claes Heynenzoon als heraut Gelre in dienst van het Gelderse hof. In zijn Gelderse periode vervaardigde hij o.a. het wereldberoemde Wapenboek Gelre. Voordat Claes Heynenzoon in Gelderse dienst kwam, is hij in de jaren 1371-1373 en 1376 onder zijn eigen naam in dienst geweest als bode bij Jan van Blois, heer van Schoonhoven. In 1986 wist Van Anrooij het sluitende bewijs te leveren dat Claes Heynenzoon, heraut Beyeren en heraut Gelre dezelfde persoon waren. (NaSo 1743 - 1746): De schrijver noemt zich in de proloog: ...zoe heb ic beyeren begonnen uten latine in corten prosen te duuts… (NaSo 1750 - 1752): Verbij-Schillings (1995) 91, oppert de mogelijkheid dat heraut Beyeren deze fragmenten zelf geschreven heeft-Status auteur (orde, functie):
REDACTIE
Locatie:Het graafschap Holland - Datering:tussen 1404 en 1409. Naast de hier beschreven Hollandse versie van de Hollantsche cronike heeft heraut Beyeren ook nog een Hollands-Utrechtse versie (zie NL0186) geschreven, waarin hij de geschiedenis van het bisdom Utrecht ingevlochten heeft. De Hollandse versie is ouder dan de Hollands-Utrechtse versie. De Hollandse versie vormt samen met de korte versie van de Wereldkroniek (zie NL0183) een tweeluik; de Wereldkroniek is te beschouwen als voorwerk van de Hollantsche cronike - Opdracht:Aan de proloog gaat een opdracht aan graaf Willem VI (1404-1417) vooraf
OMVANG
/
CONTEXT
/
INHOUD
Kroniek van Holland. De tekst breekt plotseling af in 1317. Het is aannemelijk dat de Hollandse versie oorspronkelijk eindigde met de dood van Albrecht van Beieren op 16 december 1404.
BRONNEN
klassieke auteurs (Macrobius, Sallustius, Vergilius) (anoniem prozafragment betreffende de Henegouws-Hollandse graven Jan II en Willem III, verwant aan de kronieken van Jean d'Outremeuse en Melis Stoke; anonieme fragmenten betreffende Willem V en Albrecht van Beieren; gedicht op de slag bij Stavoren; anoniem prozafragment betreffende Willem V.)
Cato (een aan Cato toegeschreven distichon)
Croniken van den Stichte van Utrecht ende van Hollant (Croniken van den Stichte van Utrecht ende van Hollant (vertaling met vermeerderingen van de Chronographia van Johannes Beke, zie ook NL0551, NL0552, NL0201-0204))
Jacob van Maerlant, Spiegel historiael
Johannes Beke, Chronographia (NaSo-Link)
Korte kroniek van Brabant
Korte kroniek van Holland
Lodewijk van Velthem, Voortzetting van de Spiegel historiael
Martinus van Troppau, Chronicon pontificum et imperatorum
Melis Stoke, Rijmkroniek van Holland (NaSo-Link) (NaSo-Link)
Vrudengehr, Ein jammerliche clage (Vrudengehr, Ein jammerliche clage(?))
INVLOED
Dirc Potter, Der minnen loep en Bloem der deugden (Dirc Potter, Der minnen loep, Blome der doechden? (Het is niet uit te sluiten dat Potter toegang had tot dezelfde bronnen als de heraut.).)
Gouds kroniekje (anonieme samensteller, Gouds kroniekje (zie NL0177), maakte gebruik van zowel de Hollantsche cronike als van de Wereldkroniek (zie NL0183-0184))
MANUSCRIPTEN
VERTALINGEN
EDITIES
VERBIJ-SCHILLINGS (J.), Beeldvorming in Holland. Heraut Beyeren en de historiografie omstreeks 1400 (Amsterdam 1995, Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 13) 307 (fragment)
LITERATUUR
BEELAERTS VAN BLOKLAND (W.A.), Beijeren quondam Gelre armorum rex de Ruyris. Eene historisch-heraldische studie ('s-Gravenhage 1933)
Bibliotheca Neerlandica Manuscripta
BRUCH (H.), Supplement bij de Geschiedenis van de Noord-Nederlandsche geschiedschrijving in de Middeleeuwen (Haarlem, 1956) 36-9
CARASSO-KOK (M.), Repertorium van verhalende historische bronnen uit de middeleeuwen. Heiligenlevens, annalen, kronieken en andere in Nederland geschreven verhalende bronnen (Bibliografische reeks van het Nederlands Historisch Genootschap) ('s-Gravenhage, 1981) no 201
GORISSEN (F.), 'Jan Maelwael und die Brüder Limburg. Eine Nimweger Künstler-Familie um die Wende des 14. Jahrhunderts', in: Bijdragen en Mededelingen van de vereniging Gelre, 54 (1954) 180-190
LEVELT (S.), Jan van Naaldwijk's Chronicles of Holland. Continuity and Transformation in the Historical Tradition of Holland during the Early Sixteenth Century (Hilversum, 2011) 43-47
MULLER (S.), Lijst van Noord-Nederlandsche kronijken, met opgave van bestaande handschriften en litteratuur (Utrecht, 1880) 21-3
MULLER Fz. (S.), 'Die Hollantsche Cronike van den Heraut. Eene studie over de Hollandsche geschiedbronnen uit het Beijersche tijdperk', in: Bijdragen voor Vaderlandsche Geschiedenis en Oudheidkunde, 3e r. 2 (1885) 1-124
POTTHAST (A.), Bibliotheca Historica Medii Aevi, Wegweiser durch die Geschichtswerke des europäischen Mittelalters bis 1500, I (Berlin, 1896) 307
VAN ANROOIJ (W.), 'Heraut Beyeren en heraut Gelre: oude theorieën in nieuw perspectief', in: Bijdragen en mededelingen betreffende de geschiedenis der Nederlanden, 101 (1986) 153-176
VAN ANROOIJ (W.), 'Maerlant, Heraut Gelre en de Korte kroniek van Holland', in: Tijdschrift voor Nederlandse Taal- en Letterkunde, 108 (1992) 289-323
VAN ANROOIJ (W.), Spiegel van ridderschap. Heraut Gelre en zijn ereredes (Amsterdam 1990, Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 1)
VERBIJ-SCHILLINGS (J.), 'Het beeld van de Friezen in de Hollandse geschiedschrijving van de vijftiende eeuw', in: PH. H. Breuker, A. Janse, eds. Negen eeuwen Friesland-Holland. Geschiedenis van een haat-liefdeverhouding (Zutphen, 1997) 109-119
VERBIJ-SCHILLINGS (J.), 'Hofcultuur en hofvermaak. Het Haagse hof in de middeleeuwen (1248-1462)', in: H. Foppe, ed. In Den Haag geschied: 750 jaar in verhalen en beschouwingen (Den Haag 1998) 33-53
VERBIJ-SCHILLINGS (J.), 'Vanuit Hollands perspectief: een geschiedenis van de Friezen', in: Philologia Frisica Anno 1996. Lezingen fan it fjirtjinde Frysk filologenkongres 23, 24 en 25 oktober 1996 (Ljouwert, 1998) 71-92
VERBIJ-SCHILLINGS (J.), ‘Heraut Beyeren’, in: G. Dunphy, ed. The Encyclopedia of the Medieval Chronicle (Leiden/Boston, 2010) 775-776
VERBIJ-SCHILLINGS (J.), ‘Un héraut-historien au début du XVe siècle: Bavière (autrefois Gueldre)’, in: Revue du Nord, 88/ 366-367 (2006) 693-707
VERBIJ-SCHILLINGS (J.), Beeldvorming in Holland. Heraut Beyeren en de historiografie omstreeks 1400 (Amsterdam 1995, Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen 13)
VERBIJ-SCHILLINGS (J.), ed.
VERBIJ-SCHILLINGS (J.), Heraut Beyeren en de Clerc uten laghen landen. Hollandse kroniekschrijvers ca 1410', in: Tijdschrift voor Nederlandse Taal-en Letterkunde, 107 (1991) 20-42
VERBIJ-SCHILLINGS (J.), Van Gode ghecroont. Laatmiddeleeuwse voorstellingen van vorstelijk gezag, in: R.E.V. Stuip en C. Vellekoop, eds. Koningen in kronieken (Hilversum, 1998) 163-180
LINKS
Desiderata:


Naam van de Medewerker:
Jelma Hoekstra

Update:
2012-10-21 13:09:39