narrative sources
Print | Sluit venster | NaSo 1 van 1
J038
De Brabantsche Yeesten
14e eeuw
Kronieken
Nederlands
Dioc. Kamerijk
Hertogdom Brabant
INCIPIT
.-- Prologus: Corpus: Om dat van Brabant die hertoghen/ Voermaels dicke sijn beloghen...
EXPLICIT
...Toter helft, dat men daer nare/ Screef dertien hondert ende L jare,/ Int jaer van gracien bekent/ Onder den sesten paus Clement.
Geslacht: M- Bio: schepenklerk, vanaf 1312-1314 stadssecretaris te Antwerpen (?ca. 1280-90/+ca. 1365).-Status auteur (orde, functie):
REDACTIE
Locatie:Antwerpen - Datering:vroegere/traditionele opvatting (NBW): begonnen ca. 1310, de 1ste red. (tot boek 5 vs. 890) werd afgesloten in 1316-17, nadien (tussen 1349 en 1365) werd het 5de boek in een 2de red. nog tot 1347 met 3866 verzen aangevuld. Nieuwe opvatting (Stein 1990, 1991, 1994): niet twee, maar meerdere fasen: 1ste red. (tot boek 5 vs. 900) werd begonnen na de revolutie van 1314 en kwam ca. 1316 tot stand, in een 2de red. (1318) werden 402 vs. toegevoegd en de kroniek werd afgesloten met een panegyriek op Jan III en Maria van Evreux, in de 3de red. werd ca. 1324 enkele vs. aan boek 5 toegevoegd en mogelijk werd tussen 1322 en 1324 ook boek 4 uitgebreid; ca. 1335 werden in de 4de red. de passages betreffende de strijd rond Valkenburg en de coalitieoorlog van 1332-4 toegevoegd, tenslotte werden in de 5de red. (ca. 1347-8) de passages over de 100-jarige oorlog en over de Brabantse interne situatie toegevoegd. - Opdracht:In opdracht van Willem van Bornecolve, 1301 amman, 1304-7 schout, 1314, 1317-8, 1321 schepen van Antwerpen, nadien nog schout van het Land van Rijen en castellanus van Antwerpen
OMVANG
16206 verzen
CONTEXT
/
INHOUD
Geschiedenis van de Brabantse dynastie vanaf de val van Troje tot het onderdrukken van de volksopstand te Luik in 1347 door hertog Jan III (1312-1355). Het werk omvat vijf boeken: in boeken 1-4 treden telkens zes hertogen of hun voorvaders op, boek 5 behandelt een gedeelte van de regering van Jan I en is verder aan Jan II en III gewijd. Jan van Boendales rijmkroniek werd door een anoniem dichter met twee boeken tot 1441 vervolgd.
BRONNEN
Chronicon de origine ducum Brabantiae
De Grimbergsche Oorlog
Galterus Brugensis (Galbert van Brugge)
Jacob van Maerlant, Spiegel historiael
Jan van Heelu, Rymkronyk betreffende den slag van Woeringen van het jaer 1288 (mogelijk Jan van Heelu, Rymkronyk betreffende den slag van Woeringen)
Johannes de Thielrode
Jean d' Enghien, Le Livre des Cronicques de Brabant
Lodewijk van Velthem, Voortzetting van de Spiegel historiael
Van den derden Eduwaert (vermoedelijk eigen Van den derden Eduwaert)
INVLOED
Chronicon ducum Brabantiae usque ad a. 1485
Chronicum ducum Brabantiae/De Laude Brabantiae (toegeschreven aan Walter Bosch (cfr. Ampe))
Die cornyke van Brabant int prose int corte
Edmond de Dynther, Chronica nobilissimorum ducum Lotharingiae et Brabantiae ac regum Francorum (Edmondus de Dynter, Chronica nobilissimorum ducum Lotharingiae et Brabantiae ac regum Francorum)
Hennen van Merchtenen, Cornike van Brabant
Korte rijmkroniek van Brabant (Korte rijmkroniek van Brabant-B (4))
N. de Weert, Chronycke van Nederlant, besonderlyck der stat Antwerpen, sedert den jaer 1097 tot den jaere 1565
Walter Bosch, Die alder excellenste Cronyke van Brabant (en Die alder excellentste cronike van Brabant (toegeschreven aan Walter Bosch (cfr. Ampe)))
MANUSCRIPTEN
VERTALINGEN
(Latijn) vóór 1472 omgezet in Latijns proza (cfr. invloed)
EDITIES
MAK (J.J.), Amijs ende Amelijs. Een middeleeuwse vriendschapssage naar de berijming van Jacob van Maerlant tezamen met zijn Latijnse bron, Zwolse drukken en herdrukken voor de Maatschappij der Nederlandse letterkunde te Leiden, 13 (Zwolle, 1954) 31-73 (oneven p.) (fragment)
WILLEMS (J.F.), Les gestes des ducs de Brabant - De Brabantsche Yeesten, of Rymkronyk van Braband, door Jan de Klerk, van Antwerpen, 2 dln., ARB, CRH, Publications in-4, (8)/ Collection de chroniques belges inédites (Brussel, 1839)
LITERATUUR
550 jaar universiteit Leuven 1425-1975 (Tentoonstellingscatalogus) Leuven, Stedelijk Museum, 31 januari-25 april 1976 (Leuven, 1976) 36 nr. 44 (ms. Brussel, 19607)
ALBERDINGK-THIJM (J.A.), 'Het sterfjaar van Jan van Boendale', in: De Eendragt, 8 (1853) 87 en Dietsche warande, 4 (1858) 303-309
AMPE (A.), 'Walter Bosch, monnik van Affligem, en zijn twee bewerkingen van Jan van Boendale's Brabantsche Yeesten ', in: Bijdragen tot de Geschiedenis, 60 (1977) 30742
APPELMANS (J.), 'The abbey of Affligem and the emergence of a historiographic tradition in Brabant (1268-1322)', in: W. Verbeke, et al. (eds.), Medieval narrative sources: a gateway into the medieval mind (Mediaevalia Lovaniensia Series I: Studia, 34) (Leuven, 2005) 163-180
APPELMANS (J.), 'Van Thomas' bijen tot Jans Teesteye. De Brabantse historiografen en hun didactische bekommernis (dertiende en veertiende eeuw)', in: R. Bauer e.a., eds. In de voetsporen van Jacob van Maerlant. Liber amicorum Raf De Keyser (Leuven, 2002) 258-283
Bibliotheca Hulthemiana. Manuscrits (Gent, 1837) nrs. 664, 666, 668
BLOMMAERT (P.), 'Boendale (Jean), dit Le Clerc', in: Biographie Nationale, II (Brussel, 1868) 587-591
BLÖTE (J.F.D.), 'De Latijnsche bewerking der Brabantsche Yeesten', in: Tijdschrift voor Nederlandse Taal en Letterkunde, 19 (1901) 207-229
Catalogue de la Bibliothèque de M.C.P. Serrure, 2 (Brussel, 1873) 97-98 nr. 2570
CAUCHIE (A.), 'Chroniques de Brabant', in: Bulletin de la Commission Royale d'Histoire, 5e série, 10 (1900) LXI-LXIII nr. 19
CEUNEN (M.) en GOOSSENS (J.), Jan I, hertog van Brabant: de dichtende en bedichte vorst. Catalogus. Tentoonstelling naar aanleiding van de 700ste verjaardag van de dood van hertog Jan I van Brabant ingericht in het historisch stadhuis van Zoutleeuw van 21 mei tot 31 augustus 1994 (Leuven, 1994) 10-11, 33-37 nr. 6, afb. 6, 54-56 nr. 15, afb. 14
DE BRUYNE (D.), 'De la provenance de quelques manuscrits', Revue bénédictine, 46 (1934) 117, 120 (ms. Brussel 17012-13)
DE CRAEN (F.), Jan Boendale, spiegel van een tijd, Licentiaatsverhandeling (Leuven, 1960)
DE RIDDER (P.), 'De ontluiking van het Brabants nationaal gevoel (1261-1312)', in: Brabant (1982) 42036
DE RIDDER (P.), 'Dynastiek en nationaal gevoel in Brabant onder de regering van Hertog Jan I (1267-1294)', in: Koninklijke Zuidnederlandse Maatschappij voor Taal-en Letterkunde en Geschiedenis. Handelingen, 33 (1979) 73-99
DE RIDDER (P.), 'Dynastisches und nationales Gefühl in Brabant während der Regierungszeit Herzogs Jan I (1267-1294), des Siegers des Schlacht von Worringen', in: Jahrbuch des Kölnischen Geschichtsvereins, 50 (1979) 193-220
DE RIDDER (P.), 'Psychologie en geschiedenis: bronnen en problemen bij een studie der persoonlijkheid van hertog Jan I van Brabant (1267-1294)', in: Huldealbum Jan Verbesselt, Eigen Schoon en De Brabander, 61 (1978) 199-212
DE RIDDER (P.), 'Psychologie en geschiedenis: hertog Jan I van Brabant (1267-1294)', in: Eigen Schoon en De Brabander, 62 (1979) 155-182
DE VREESE (W.), 'Boendale (Jan)', in Leven en Werken der Zuidnederlandsche Schrijvers, Koninklijke Vlaamsche Academie voor Taal-en Letterkunde, 4e reeks, 4 (Gent, 1900) 115-117
DERMUL (A.), Catalogue des manuscrits de la bibliothèque de la ville d'Anvers, Catalogue général des manuscrits des bibliothèques de Belgique, 5 (Gembloers-Parijs, 1939) 78-79 nr.78, 82-83 nr. 86
DESCHAMPS (J.), 'Middelnederlandse handschriften in de Koninklijke Bibliotheek Albert I, Brussel. Vierde reeks (1952-1977)', in: Analecta bollandiana, 48 (1977) 681 (ms. IV 684)
DESCHAMPS (J.), Middelnederlandse handschriften uit Europese en Amerikaanse bibliotheken. Tentoonstelling ter gelegenheid van het honderdjarig bestaan van de koninklijke Zuidnederlandse maatschappij voor taal-en letterkunde en geschiedenis. Brussel, Koninklijke Bibliotheek Albert I, 24 okt-24 dec 1970, Catalogus (Leiden, 1972, 2de druk) 108-110 nr. 33
FLAMMANG (V.), ‘Partis en Hainaut? La place de la noblesse hainuyère dans la lutte entre Jacqueline de Bavière et Jean IV de Brabant (1424-1428)’, in: Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden, 123 (2008) 541-563 (548)
FRIS (V.), Bibliographie de l'histoire de Gand depuis les origines jusqu'à la fin du XVe siècle, Société d'histoire et d'archéologie de Gand. Publication extraordinaire, 2 (Gent, 1907) 65-66 nr. 88
GÉNARD (P.), 'Jan van Boendale', Het Taelverbond (1853) 152-210
GORIS (J.A.), 'Nieuwe elementen voor de biografie van Jan Van Boendale', Verslagen en Mededeelingen der Koninklijke Vlaamsche Academie voor Taal-en Letterkunde (1924) 153-162
GUILARDIAN (D.), 'Les sépultures des comtes de Louvain et des ducs de Brabant (XIe s.-1430)', in: M. Margue (ed.), Sépulture, mort et représentation du pouvoir au moyen âge. Tod, Grabmal und Herrschaftsrepräsentation im Mittelalter. Actes des 11es journées lotharingiennes, 26-29 septembre 2000 (Publications du CLUDEM, 18) (Luxembourg, 2006) 491-540
HAERYNCK (H.), Jan Boendale, ook geheten Jan de Clerc: zijn leven, zijne werken en zijn tijd (Gent, 1888)
HAGE (A.L.H.), Sonder favele, sonder lieghen. Onderzoek naar vorm en functie van de Middelnederlandse rijmkroniek als historiografisch genre, Historische studies, 48 (Groningen, 1989)
HALLEZ (T.), Middelnederlandse kronieken in het hertogdom Brabant (1290-1498), Licentiaatsverhandeling (Leuven, 1993) 51-55
HEYMANS (J.G.), Van den derden Eduwaert coninc van ingelant hoe hij van over die zee is comen in meyningen vrancrijc te winnen ende hoe hij doernic belach uitgegeven met een inleiding over de Brabantse historiografie tussen c. 1270 en c. 1350, Tekst en Tijd, 10 (Nijmegen, 1983) 35-50
JANSSENS (J.D.), 'De "renaissance van de 12de eeuw" en de literatuur in de volkstaal in Brabant', in Brabant in de twaalfde eeuw: een renaissance? (Brussel, 1987) 74-75, 89
JANSSENS (J.D.), 'Subtiel vertellen, Middeleeuwse epiek in de Lage Landen', in: J.D. Janssens e.a., eds. Op avontuur. Middeleeuwse epiek in de Lage Landen, Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen, 18 (Amsterdam, 1998) 9-35 (12)
JONCKBLOET (W.J.A.), Geschiedenis der Middelnederlandsche Dichtkunst, 3 (Amsterdam, 1855) 215-268
Karel van Hulthem 1764-1832, Catalogi van tentoonstellingen gehouden in de Albert I-Bibliotheek te Brussel, A 15 (Brussel, 1964) 283-284 nr. 116 (ms. Brussel 17012-3)
KESTEMONT (M.), 'Een Stylometrisch onderzoek naar Jan van Boendales auteurschap voor de Brabantse Yeesten', Revue belge de philologie et d’histoire, 89 (2011)
LUCAS (H.S.), 'Eduard III and the Poet Chronicler John Boendale', in: Speculum, 12 (1937) 367-369
LUCAS (H.S.), 'The sources and literature on Jacob van Artevelde', in: Speculum, 8 (1933) 126 (125-149)
MAK (J.J.), Amijs ende Amelijs. Een middeleeuwse vriendschapssage naar de berijming van Jacob van Maerlant tezamen met zijn Latijnse bron, Zwolse drukken en herdrukken voor de Maatschappij der Nederlandse letterkunde te Leiden, 13 (Zwolle, 1954)
MASAI (F.), WITTEK (M.), eds. Manuscrits datés conservés en Belgique, III: (Brussel-Gent, 1978) 26 nr. 262, pl. 456-457 (ms. Brussel 19607)
MAZAL (O.) en UNTERKIRCHER (F.), Katalog der abendländischen Handschriften der Österreichische Nationalbibliothek. Series nova (Neuerwerbungen), Museion. Neue Folge, 4. Reihe: Veroffentlichungen der Handschriftensammlungen, 2/1 (Wenen, 1963) 66 nr. 216
MELLAERTS (L.), Jan van Boendale. Een bladzijde uit de geschiedenis van Tervuren (Leuven, 1961)
MERTENS (F.H.), 'Nieuw onderzoek op het sterfjaer van Jan Van Boendale', De Eendragt, 11 (1858) 46-47 en Dietsche warande, 4 (1858) 309-313
MONE (F.J.), Übersicht der niederländischen Volks-Literatur älterer Zeit (Tübingen, 1838; anast. reprint: Amsterdam, 1970) 114-117 nr. 78
PETERS (U.), Literatur in der Stadt. Studien zu den sozialen Voraussetzungen und kulturellen Organisationsformen städtischer Literatur im 13. und 14. Jahrhundert, Studien und Texte zur Sozialgeschichte der Literatur, 7 (Tübingen, 1983) 254-262
PLEIJ (H.), 'Inleiding: op belofte en profijt', in H. Pleij, e.a. (red.), Op belofte van profijt. Stadsliteratuur en burgermoraal in de Nederlandse letterkunde van de middeleeuwen, Nederlandse literatuur en cultuur in de middeleeuwen, 4 (Amsterdam, 1991) 8-51, 347-353
PRIMS (F.), Geschiedenis van Antwerpen, IV: Onder Hertog Jan den Derde (1312-1355), 2 (Antwerpen, 1933) 218-220, 222-235
Repertorium Fontium Historiae Medii Aevi, VI, 509-511
SCHÄFKE (W.), ed. Der Name der Freiheit 1288-1988. Aspekte Kölner Geschichte von Worringen bis Heute. Handbuch zur Ausstellung des Kölnischen Stadtmuseums in der Josef-Haubrich-Kunsthalle Köln 29.1.1988-1.5.1988 (Keulen, 1988) 288 (miniatuur ms. Brussel IV 685 f. 39)
SERRURE (C.A.), Geschiedenis der Nederlandsche en Fransche letterkunde in het graefschap Vlaenderen, van de vroegste tyden tot aen het einde der regering van het huis van Burgondie (Gent, 1855) 245-247
SLEIDERINK (R.), ‘Une si belle histoire de nos propres seigneurs. La noblesse brabançonne et la littérature en néerlandais (première moitié du XIVe siècle)’, Le Moyen Age, 113 (2007) 549-567 (passim)
STEIN (R.), 'Boekproduktie in de middeleeuwen. De betaling van de kopiist en de verluchter van een handschrift van de Brabantsche Yeesten', Spiegel Historiael, 24 (1989) 507-512
STEIN (R.), 'Cultuur en politiek in Brussel in de vijftiende eeuw. Wat beoogde het Brusselse stadsbestuur bij de annexatie van de plaatselijke Ommegang?', in: H. Pleij e.a., eds. Op belofte van profijt. Stadsliteratuur en burgermoraal in de Nederlandse literatuur en cultuur in de middeleeuwen, 4 (Amsterdam, 1991) 238-239 (228-243, 398-404 (noten en bibliografie))
STEIN (R.), 'Jan van Boendales Brabantsche Yeesten: antithese of synthese?', in: Bijdragen en Mededelingen betreffende de Geschiedenis der Nederlanden, 106 (1991) 185-197
STEIN (R.), 'Wanneer schreef Jan van Boendale zijn Brabantsche yeesten?', in: Tijdschrift voor Nederlandse taal- en letterkunde, 106 (1990) 262-280
STEIN (R.), ‘Brabantsche Yeesten. Continuation’, in: DUNPHY (G.), ed. The Encyclopedia of the Medieval Chronicle, Brill, Leiden/Boston, 2010 , 198-199
STEIN (R.), ‘Jan van Boendale’, in: G. Dunphy, ed. The Encyclopedia of the Medieval Chronicle (Leiden/Boston, 2010) 902-903
STEIN (R.), ‘Nationale identiteiten in de Late Middeleeuwen. Een verkenning’, Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis, 28 (2002) 235-236, 241-243
STEIN (R.), Politiek en historiografie. Het ontstaansmilieu van Brabantse kronieken in de eerste helft van de vijftiende eeuw, Miscellanea Neerlandica, 10 (Leuven, 1994)
STENGERS (J.), Les Juifs dans les Pays-Bas au Moyen Age, ARB, Classe des lettres et des sciences morales et politiques, Mémoires in-8, 45/2 (Brussel, 1950) 14, 16, 23, 99 nr. 43, 104 nr. 68, 105 nr. 71, 106-107 nr. 74, 124 nr. 135
TE WINKEL (J.), Geschiedenis der Nederlandsche Letterkunde van Middeleeuwen en Rederijkerstijd, 2, De ontwikkelingsgang der Nederlandsche Letterkunde, 2 (Haarlem, 1887; 1922 2de druk) 44621
UYTTEBROUCK (A.), 'Note sur les rapports du livre V des Brabantsche Yeesten et du livre de la Chronique d'Edmond de Dynter', BCRH, 123 (1958) 85
VAN ANROOIJ (W.) e.a., Al t’ Antwerpen in die stad. Jan van Boendale en de literaire cultuur van zijn tijd (Amsterdam, 2002)
VAN ANROOIJ (W.), 'Stand van zaken: Jan van Boendale en de Antwerpse school', Nederlandse letterkunde, 5 (2000), 86-99
VAN DER EERDEN (P.C.), 'Het maatschappijbeeld van Jan van Boendale', Tijdschrift voor Sociale Geschiedenis, 5 (Amsterdam, 1979) 219-239
VAN DRIEL (J.M.), Meesters van het woord. Middelnederlandse schrijvers en hun kunst (Hilversum, 2012)
VAN EECKHOUT (H.), De epische horizon van Jan van Boendale, Licentiaatsverhandeling (Leuven, 1985)
VAN EVEN (E.), 'Jan van Boendale, gezegd Jan de clerc, Vlaamsch dichter uit de XIVe eeuw', Algemene Konst-en Letterbode, 2 (1853) 41456
VAN EVEN (E.), 'Nog het sterfjaar van Jan van Boendale', Dietsche Warande, 4 (1858) 319-321
VAN GERVEN (J.), 'Boendale, Jan van', in: Nationaal Biografisch Woordenboek, 8 (Brussel, 1979) 52-60
VAN GERVEN (J.), 'Nationaal gevoel en stedelijke politieke visies in het 14de eeuwse Brabant. Het voorbeeld van Jan van Boendale', Bijdragen tot de Geschiedenis van het oude Hertogdom Brabant, 59 (1976) 145-164
VAN GERVEN (J.), 'P. van der Eerden en Boendale's maatschappijbeeld', in: Tijdschrift voor sociale geschiedenis, 5 (1979) 240-244
VAN GERVEN (J.), 'Sociale werkelijkheid en mentale constructie in het werk van Jan van Boendale (eerste helft 14de eeuw)', Tijdschrift voor sociale geschiedenis, 5 (1979) 47-70
VAN GERVEN (J.), 'War, Violence and an Urban Society: The Brabantine Towns in the Later Middle Ages', in: W. Blockmans, M. Boone en T. De Hemptinne, eds. Secretum Scriptorum. Liber alumnorum Walter Prevenier (Leuven, 1999) 183-211
VAN GERVEN (J.), Jan van Boendale. Sociale mentaliteit en politieke ideeën in het veertiende eeuwse Brabant, Licentiaatsverhandeling (Gent, 1976)
VAN GERVEN (J.), Literatuur, maatschappij en religie. Mentaliteit en realiteit in het oeuvre van de Antwerpse dichter en geschiedschrijver Jan van Boendale (1290-1365), (Gent, 1989)
VAN MIERLO (J.), De letterkunde van de Middeleeuwen, 1, Geschiedenis van de letterkunde der Nederlanden, 1 ('s-Hertogenbosch-Brussel, 1949 2de druk) 328-329
VAN NUFFEL (H.), 'Jan I, Hertog van Brabant. Persoonlijkheid en legende', in: Brabant (1966) 20-27
VAN NUFFEL (H.), 'Jan I, Hertog van Brabant. Persoonlijkheid en legende', in: Brabant (1968) 33-39
Vijf jaar aanwinsten, 1969-1973. Tentoonstelling georganiseerd in de Koninklijke Bibliotheek Albert I van 18 januari tot 1 maart 1975, Catalogi van tentoonstellingen georganiseerd in de Koninklijke Bibliotheek Albert I, C 136 (Brussel, 1975) 55-60 nr. 26 (ms. Brussel IV 684)
WARNAR (G.), 'Dubbelster of tegenpolen? Boendale en Ruusbroec in de Middelnederlandse letterkunde van de veertiende eeuw', in: W. Androoij, et al. (eds.), Al t'Antwerpen in die stad: Jan van Boendale en de literaire cultuur van zijn tijd (Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen, 24) (Amsterdam, 2002) 31-44, 161-163
WILLEMS (J.F.), 'Berichten wegens oude Nederduitsche dichters', Belgisch Museum voor de Nederduitsche tael-en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands, 1 (1837) 340-343
WILLEMS (J.F.), 'Jan De Klerk', Belgisch Museum voor de Nederduitsche tael-en letterkunde en de geschiedenis des vaderlands, 3 (1839) 174-175
WILLEMS (J.F.), 'Note concernant les manuscrits du chronique de Jean de Clercq', BCRH, 1e série, 2 (1838) 43770
LINKS
Desiderata:


Naam van de Medewerker:
Marit Gypen

Update:
2013-05-15 15:45:49