narrative sources
Print | Sluit venster | NaSo 1 van 1
J240
Van neghen den besten
13e eeuw
Gedichten
Nederlands
Dioc. Doornik
Dioc. Utrecht
Graafschap Holland
Graafschap Vlaanderen
INCIPIT
Om dat ic hebbe in mine memorie / Rime fauelen ende vraye ystorie ... (Geraardsbergse handschrift)
EXPLICIT
... Alst al in liep om winnen / Sone wildijs niet beghinnen (Geraardsbergse handschrift: slot ontbreekt)
Geslacht: M- Bio: aanvaardbare hypothese (van Oostrom, Berteloot 1992): geboren in centraal of westelijk West-Vlaanderen (Bruxambacht), circa 1230, vanaf kort vóór 1260 tot na circa 1266 verblijf op het eiland Voorne als koster van Maerlant, hierna terug naar Vlaanderen, vermoedelijk Damme; het is onwaarschijnlijk dat hij er schepenklerk was; hij was wel "klerk" (in de betekenis van "wetenschapper, geleerde") en had mogelijk de lagere geestelijke wijdingen ontvangen (?ca. 1230/+na 1293).-Status auteur (orde, functie):
REDACTIE
Locatie:Vlaanderen of Holland (Haagse hof ?, van Anrooij, 71) - Datering:Maerlant zou, onder de indruk van de val van Acco, na het (definitief) stilleggen van de redactie van de Spiegel Historiael, kort voor de afwerking van Van den landen van oversee, Van neghen den besten hebben geschreven, d.w.z. voor Jacques de Longuyon, Les voeux du paon (van Anrooij, 57 en 64, 66) - Opdracht:mogelijk in opdracht van Floris V (van Anrooij, 71)
OMVANG
/
CONTEXT
/
INHOUD
Het gedicht behelst de antieke helden Hector, Alexander de Grote en Julius Caesar, de oud-testamentische leiders Jozua, David en Judas Maccabeus en de Christelijke aanvoerders Arthur, Karel de Grote en Godfried van Bouillon. Maerlant zou als eerste de figuur van Godfried van Bouillon aan de lijst hebben toegevoegd. Mogelijk heeft de compilator van het Geraardsbergse handschrift de tekst bewerkt, waarbij o.a. een ontridderlijking plaatsvond (H. Slings, 32 en 42).
BRONNEN
INVLOED
N.A. (Gedicht op de slag bij Stavoren; nauw aansluitend bij het genre van de ereredes (van Anrooij))
Compilator van de Lancelotcompilatie
Hein van Aken, Van den coninc Saladijn ende van Hughen van Tabaryen
Willem vanden Mortre (Willem vanden Mortre, optekening van het recht van Ukkel (juni/juli 1337))
MANUSCRIPTEN
VERTALINGEN
EDITIES
BRINKMAN (H.), SCHENKEL (J.), eds. Het Comburgse handschrift, Hs. Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Cod. poet. et phil. 2?22, Middeleeuwse verzamelhandschriften uit de Nederlanden, 4 (Hilversum, 1997) 2, 1171-1185
DE PAUW (N.) (ed.), "Van den neghen besten". Een gedicht toegeschreven aan Jacob van Maerlant, in: Middelnederlandsche gedichten en fragmenten, 1 (Gent, 1893)
GOVERS (M.-J.), GORIS (M.), VAN HEUSDEN (P.), SCHIPPERS (A.), SONNEMANS (G.), WISSINK (W.), KIENHORST (H.) (eds.), Het Geraardsbergse handschrift. Hs. Brussel, Koninklijke Bibliotheek Albert I, 837-845, Middeleeuwse verzamelhandschriften in de Nederlanden 1 (Hilversum, 1994) 146-164 nr 89
M. DE VRIES (ed.), Fragment eener berijmde zamenspraak uit de XIII eeuw, benevens eenige oude spreuken en het begin van een gedicht, getiteld: "Van neghen den besten", in: Nieuwe werken van de Maatschappij der Nederlandsche Letterkunde te Leiden, 6 (Leide 125-186
LITERATUUR
BIESHEUVEL (I.), ‘Jacob van Maerlant’, in: G. Dunphy, ed. The Encyclopedia of the Medieval Chronicle (Leiden/Boston, 2010) 897-898
BRINKMAN (H.), SCHENKEL (J.), eds. Het Comburgse handschrift, Hs. Stuttgart, Württembergische Landesbibliothek, Cod. poet. et phil. 2?22, Middeleeuwse verzamelhandschriften uit de Nederlanden, 4 (Hilversum, 1997) 9-111
COOLS (E.), 'Te Thorout maecti, ende de sine, eenen torre int Vlaemsche hout', in: Westvlaamse Archeologica, 4 (Kortrijk, 1988) 40095
COOLS (E.), Torhout: stand van het vooronderzoek naar de "Karolingische kerk", in: Westvlaamse Archeologica, 4 (Kortrijk, 1988), 84-88 84-88
DE VREESE (W.), LIEFTINCK (G.I.), 'Bouwstoffen', in: E. Verwijs, J. Verdam, eds. Middelnederlandsch Woordenboek, 10 ('s-Gravenhage, 1927-1952) nr. 1154
JANSSENS (J.D.), 'Subtiel vertellen, Middeleeuwse epiek in de Lage Landen', in: J.D. Janssens e.a., eds. Op avontuur. Middeleeuwse epiek in de Lage Landen, Nederlandse literatuur en cultuur in de Middeleeuwen, 18 (Amsterdam, 1998) 9-35 (13)
LIEVENS (R.), 'Het Geraardsbergse handschrift', in: Het Land van Aalst, 48 (1996) 64-78
LIEVENS (R.), 'Het Geraardsbergse handschrift', in: Leuvense Bijdragen, 85 (1996) 147-162
MONE (F.J.), Übersicht der Niederländischen Volks-Literatur Älterer Zeit (Tübingen, 1838) nr. 110, 129-132
SLINGS (H.), De Negen Besten ontcijferd. Getallensymboliek in het Geraardsbergse afschrift van "Van den neghen besten", in: Queeste (Hilversum, 1996) 65-74
SONNEMANS (G.), Profiel van een Geraardsbergse compilator, in: G. SONNEMANS (red.), Middelnederlandse verzamelhandschriften uit de Nederlanden. Congres Nijmegen 14 oktober 1994, Middeleeuwse Studies en Bronnen, 51 (Hilversum, 1996) 111-124
VAN ANROOIJ (W.), ‘Nine Worthies’, in: G. Dunphy, ed. The Encyclopedia of the Medieval Chronicle (Leiden/Boston, 2010) 1150-1152 (1151)
VAN ANROOIJ (W.), Een vroege receptiegetuige van het gedicht "Van neghen den Besten", in: Millenium, 9 (Nijmegen, 1995) 41334
VAN ANROOIJ (W.), Helden van weleer, De Negen Besten in de Nederlanden, 1300-1700 (Amsterdam, 1997) 42, 44, 48, 57-71, 101, 208, 220
Van den neghen besten. Eindverslagen van het werkcollege Middelnederlandse letterkunde voor tweedejaars studenten, Interne publicatie van het Instituut De Vooys (Utrecht, 1981)
VAN DRIEL (J.), 'Een streven naar kunst. Formele vernieuwingen in de Middelnederlandse literatuur omstreeks 1300', Spiegel der letteren, 53 (2011) 1-28
VAN DRIEL (J.M.), Meesters van het woord. Middelnederlandse schrijvers en hun kunst (Hilversum, 2012)
VERLAAN (T.), De Negen Besten: een eerste verkenning, in: Lekr. Letterkundekrant van het Nederlands Instituut der Rijksuniversiteit te Groningen, 2, nr. 3 (Groningen, 1976-1977) 17-23
VERLAAN (T.), Nog even: de Negen Besten, in: Lekr. Letterkundekrant van het Nederlands Instituut der Rijksuniversiteit te Groningen, 2, nr. 4 (Groningen, 1976-1977) 25
WARNAR (G.), 'Men of letters: medieval Dutch literature and learning', in: L. Cesalli, et al. (eds.), University, council, city: Intellectual culture on the Rhine (1300-1500). Acts of the XIIth international colloquium of the Société Internationale pour l'Etude de la Philosphie Médiévale, Freiburg im Breisgau, 27-28 October 2004 (Turnhout, 2007) 221-246
LINKS
Desiderata:


Naam van de Medewerker:
Janick Appelmans

Update:
2013-06-11 17:38:18